Жылдамдық жылдамдық бірліктері Бірқалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық

Жамбыл облысы
Жуалы ауданы №24 Тұрар Рысқұлов атындағы орта мектебі
Физика пәнінің мұғалімі: Бейсенова Акмарал Ажимуханқызы
Сабақтың тақырыбы:  Жылдамдық жылдамдық бірліктері Бірқалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушылардың білімге құштарлығын арттыру, алған теориялық  білімдерін бір жүйеге келтіріп, практикалық біліктілік пен дағдыларын қалыптастыру
Дамытушылық: шығармашылық ойлау қабылетін дамыту,білімге деген құштарлығын арттыру
Тәрбиелік: сауаттылыққа, ұқыптылыққа, өзін-өзі бағалай білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Оқу материалын меңгерту
Сабақтың әдісі:
Баяндау, сұрақ-жауап, „Бақытты сәт“ оқыта үйрету ойыны. Электронды оқулықпен жұмыс
Техникалық  оқыту  құралдары:Компьютер. Мультимедиялық тақта
Құрал жабдығы:
Шарлар салынған тайқазан, , ортақ бағалау парағы, фишкалар,конкурс тапсырмалары, жауап үлгілері
Демонстрациялар:
Ұйымдастыру кезеңі:
Сынып 3-топқа бөлінеді: Тапқырлар, Алғырлар, Зеректілер
1-гейм „Бой сергіту“
Топтарға 5-сұрақтан беріліп, оларды талдауға 5минут уақыт беріледі.
Топтың бір өкілі жауап береді, ал бәсекелес топ жауаптың дұрыстығын үлгі бойынша қадағалап отырады.
„Алғырлар“  тобының сұрақтары:   1.Материялық нүкте деген не?Материялық нүкте деп қозғалыстың қарастырылып  отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені айтады.
2.Қозғалыс траекториясы деп нені айтамыз?Дененің немесе материялық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы  қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырған ізі қозғалыс траекториясы деп аталады. 3.Дене қозғалысының түзу сызықты немесе қисықсызықты екенін неге қарап ажыратады?Траекторияның түріне қарап түзу сызықты немесе қисықсызықты деп бөледі.
4. Жол деп нені айтады?Қандай да бір уақыт аралығында дене жүріп өткен траекторияның ұзын
5. Орын ауыстыру деп нені айтады? Дененің (немесе материялық нүктенің) орын ауыстыруы деп дененің бастапқы орнын оның келесі орнымен қосатын бағытталған кесіндіні яғни векторды айтады.
„Тапқырлар“ тобының сұрақтары:
1. Орын ауыстыру қандай шама? Векторлық
2. Жол қандай шама?  Скаляр
3. Бірқалыпты қозғалысқа анықтама бер? Дене кез келген тең уақыт аралықтарында ұзындығы бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс бірқалыпты қозғалыс деп аталады.
4. Бірқалыпты  емес қозғалысқа анықтама бер?   Дене кез келген тең уақыт аралығында әртүрлі жол жүріп өтсе , ондай қозғалысты  бірқалыпты емес  қозғалыс деп атайды.
5. Қозғалыс жылдамдығы дененіміз не? Ол нені көрсетеді? Формуласын жазыңдар v=s/t
Бірқалыпты қозғалатын дененің жылдамдығын анықтау үшін оның берілген уақыт ішіндегі орын ауыстыруын сол уақыт аралығына бөлу керек.
„Зеректілер“ тобының  сұрақтары:
1. Егер жол мен жылдамдық белгілі болса, қозғалыс уақытын қалай анықтауға болады? Формуласын жазыңдар. Егер жол мен жылдамдық белгілі болса, қозғалыс уақытын табу үшін жүрілген жолды жылдамдыққа бөліп тауып алуға болады. t=S/v
2. Жылдамдықпен уақыт арқылы жүрілген жолды қалай табуға болады? Формуласын жазыңдар
Жүрілген жолды табу үшін Жылдамдықпен уақытты көбейту керек.  S=vt
3.Дененің жылдамдығы өзінің сан мәнімен басқа тағы немен сипатталады?
Жылдамдық сан мәнімен қатар бағыты бойынша сипатталады, яғни ол векторлық болып табылады.
4. Жылдамдықтың бағытын қандай жағдайда оң ал қандай жағдайда теріс деп алуға келісілген?
Мысалы: Координата осін жоғары бағыттап, сол бағытта допты лақтырсақ, онда оның жоғары көтерілгендігі жылдамдығының бағыты оң болады.ал төмен түскендегі жылдамдығының бағыты теріс болады.
5. Орташа жылдамдық деп нені түсінеміз?
Орташа жылдамдықты есептеп табу үшін берілген уақыт аралығындағы орын ауыстыруды осы уақыт аралығына бөледі, яғни бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығын есептегендегі амал қолданылады?
2-гейм  «Тай қазаннан шыққан бас қатырғылар» (нөмірленген шарлар жатады) топ басшылары шарларды алады

№1, №2, №3 практикалық жұмыс

 

3-тапсырмаФутбол ойынын  бақылай  отырып, шабуылшының ойын  кезінде       шамамен  15 км  жүгіретіні  анықталды.  Осы қашықтық  орын  ауыстыру  ма, әлде жүрілген жол ма?

 

   3-гейм «Жұмбақтас»  Семантикалық картамен жұмыс

Семантикалық карта №1 «Нұрлы жол»

Семантикалық карта №2  «Болашаққа»

Семантикалық карта №3 «Бастар жол»

4-гейм „Сен маған, мен саған“ Командалар бір-біріне сөзжұмбақ дайындап келеді. (үй тапсырмасы)  Сөзжұмбақ шешу: Сөз  жұмбақ „Физика“

1-Ауа қабаты

2-Бізді қоршаған орта. 3- Ой еңбегі. 4-Тексеру жұмысы . 5-Салыстыру. 6-Физикалық  жұмыс

Сөзжұмбақ  „Тығыздық“

1-Ұзындықтың өлшем бірлігі2-V=S/t 3-Бізді қоршаған орта 4-Марстың қазақша аты .5-Табиғат туралы ғылым 6-Пішіні мен көлемі бар нәрсе7-Табиғатты  зерттеу әдісіии8- Физикалық шама  t-?

Сөзжұмбақ «Механика»

1-Жолдың өлшем бірлігі 2-Кеңістікте белгілі пішіні және нақты көлемі бар жеке тұрған нәрсе

3-Астрономияда өшпес із қалдырған Ұлықбектің аты 4-Дененің сапалық тектілігін сипаттайтын материя түрі 5-Аспан денелері туралы  ғылым? 6-Киімге жаққан әтір иісінің ауаға жайылуы қандай құбылыс7. Табиғат туралы ғылым 8. Термометрдің өлшем бірлігі

Кітаппен жұмыс 5-жаттығу №2 №3   5-гейм Көсемдікке ұмтылу: Тест тапсырмалары

1.Егерде дене  кез келген  тең уақыт аралығында әртүрлі жол жүретін болса онда мұндай қозғалыс……………………….деп аталады. А) бірқалыпты айнымалы  В) бірқалыпты  С) бірқалыпты  үдемелі Д) бірқалыпты баяу  Е) бірқалыпсыз

2. Материальдық нүктенің  қозғалысы кезіндегі оның кеңістіктегі «сипаттама сызығы»……………… деп аталады.

А) жол В) жылдамдық С) орын ауыстыру Д)траектория  Е) уақыт

3.Дененің бастапқы орнымен  ақырғы орнына жүргізілген  вектор …………… деп аталады.

А) жол В) жылдамдық С) орын ауыстыру Д)траектория  Е) уақыт

4.Уақыттың әрбір мезетіндегі  немесе  траекторияның әрбір нүктесіндегі жылдамдықты………….деп атайды.А) орын ауыстыру В) Жүрілген жол С) лездік жылдамдық Д) орташа жылдамдық Е)траектория

5. Төменде аталған бірліктердің қайсысы СИ жүйесінде уақыт бірлігі  болып саналады

А)1сағат В) 1литр С) 1минут Д) 1 секунд Е) 1жыл

6.Дененің жүрген траекториясының ұзындығын көрсететін скалярлық шама …………… деп аталады.

А) жол В) жылдамдық  С) орын ауыстыру Д)траектория  Е) уақыт

7. .Егерде дене  кез келген  тең уақыт аралығында бірдей орын ауыстыратын болса онда мұндай қозғалыс …………………..деп аталады.А) бірқалыпты айнымалы  В) бірқалыпты  С) бірқалыпты  үдемелі Д) бірқалыпты баяу  Е) бірқалыпсыз

8.Халықаралық бірліктер жүйесінде жолдың негізгі бірлігі А) км В)дм С) м Д) см Е) мм

9.Берілген жағдайда меншікті мөлшерін ескермеуге болатын денені ………….деп атайды.

А) физикалық дене В) материальдық нүкте С) зат Д) санақ нүктесі Е) санақ жүйесі

10. Жүрілген жол қандай әріппен таңбаланадыА) m  В) t С)  s Д) v  Е)  F

11. Жылдамдық қандай әріппен таңбаланады А) m  В) t С)  s Д) v  Е)  F

12.Бала жағалауға секірген мезетте катер орнында қалады. Бала мен катердің массалары туралы не айтуға болады.А) Баланың массасы катердің массасынан айтарлықтай артық В) Олардың массасы шамамен тең С) Баланың массасы катердің массасынан шамалы артық С) Катердің массасы баланың массасынан шамалы артық Е) Катердің массасы баланың массасынан айтарлықтай артық

13.Инерция құбылысын ашқан А) Аристотель В) Декарт С) Галилей  Д)Ньютон  Е) Демокрит

14.Автобус А пунктінен В пунктіне  54км/сағ жылдамдықпен ал кері 15 м/сек жылдамдықпен жүрді Осы жылдамдықтардың қайсысы артықА) 54км/сағ В) 15 м/с С) жауап бір мәнді емес Д) Бұл жылдамдықтарды салыстыруға болмайды. Е) жылдамдықтары бірдей

15. Дәрігерлік термометрді сілкілеген кезде сынаптың бағаны төмен түседі.Бұл құбылыстың негізіне жатады.А) тартылыс В) инерция С) Үйкеліс Д) Диффузия Е) қысым

16. Автобустың жылдамдығы 72 км/сағ 10минутта ол қанша жол жүреді А) 7200 В) 7,2 ки С) 720 км Д) 12 км Е) 120м

17.Бірқалыпты түзу сызықты қозғалыс кезінде дененің  жылдамдығын қай формула бойынша есептеуге болады А) F=m ġ  В)   Ƿ=m/v С )  V=S/t Д )  V= а в с Е)  P=F/S

18. Мотоциклист 72км/сағ жылдамдықпен ал автомобиль 20м/с жылдамдықпен қозғалады. Осы денелердің қайсысы жылдамырақ қозғалады А) автомобиль В) мотоциклші С) автомобильмен мотоциклдің жылдамдамдықтары бірдей Д) Бұл жылдамдықтарды салыстыруға болмайды Е) жауап бір мәнді емес

19.Орын ауыстырудың осы орын ауыстыруға кеткен уақытқа қатынасы

А) жол В) жылдамдық С) орын ауыстыру Д)траектория  Е) уақыт

20.Сол бір дененің қозғалысы әртүрлі бақылаушының көзқарасы тұрғысынан әртүрлі болып көрінеді Бұл құбылыс……………деп аталады. А) механикалық қозғалыс В) орын ауыстыру С) жүрілген жол Д) Механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы Е) Траектория

21.Денеге басқа денелердің әрекеті кезіндегі оның жылдамдығының сақталу құбылысын …..деп атайды

А)диффузия В) орын ауыстыру С) Жылдамдық Д) масса Е) Инерция

22. Дене 54 км/сағ жылдамдықпен бірқалыпты және түзу сызықты қозғалады м/с өрнектегенде дененің жылдамдығы неге тең  А) 15м/с  В) 54 м/с С) 54000м/с Д) 0,015м/с Е) 540м/с

23. .Халықаралық бірліктер жүйесінде жылдамдықтың негізгі бірлігі А) км /сағ В)км/сек С) м/с Д) см/сек Е) км/мин

24.Дене  бірқалыпты қозғала отырып 20минутта 6км жол жүрді. Дененің жылдамдығын табыңыздар А) 3м/секВ) 6м/сек С) 5м/сек Д) 4м/сек Е) 2м/сек

Қорытындылау : Электронды оқулықтан Жылдамдық жылдамдық бірліктері Бірқалыпты емес қозғалыс кезіндегі орташа жылдамдық туралы көрсетіледі

Бағалау:

Үйге тапсырма: §17-§18  6-жаттығу   №4