Д.И.Менделеевтің периодтық заңы

• 52 Д.И.Менделеевтің периодтық заңы

Білімділік

Дамытушылық

Тәрбиелік

Периодтық заңның мәнін,оның негізгі қағидаларын түсіну.Әрбір элементерге тән химиялық қасиеттерді талдай отырып, олар периодта орналасуына байланысты екенін түсіндіру.

Оқушылардың сабаққа қызығуышылығын ояту, танымдық, ойлау, есте сақтау  қабілеттерін арттыру, жұмыс дағдысын нығайту.

Өз бетімен еңбектену іскерлігін арттыра отырып, оқушылардың танымдық белсенділіктері мен ой өрісін дамытып, шығармашылыққа, ізденімпаздыққа, тиянақтылыққа, ізгілікке тәрбиелеу.

демонстрациялық тәжірибеге қажетті құрал — жабдықтар мен реактивтер, Бекетов кернеу қатары.

1. Ұйымдастыру бөлімі
2. Оқу тапсырмасын орындау
3. Жаңа сабақты меңгерту
4. Сабақты қорытындылау (үйге тапсырма, бағалау)

мин

(үй тапсырмасы)

1.Созылғыш, серпімді, металдық жылтыры бар, электр тогы мен жылуды жақсы өткізетін қатты заттарды қалай атаймыз?

2.Бейметалдар арасындағы ұқсас топтардың бірі, тұз туғызушы деген мағынаны білдіретін топ?

3.Сұйық металл?

4.Элементтердің атомдық массаларының артуына байланысты заттардың тығыздығы, балқу температуралары қалай өзгереді?

5.VI валенттілік көрсететін оксидтер түзе алатын элементтер орналасқан топты қалай атаймыз?

6.Li,Na,K,Rb,Cs қасиеттері ұқсас металдар. Оларды қалай атаймыз?

7.Галогендер жай зат күйінде неше атомнан тұрады?

8.Екідайлы элементтердің оксидтері мен гидроксидтері қандай қасиет көрсетеді?

9.Химиялық элемент атомдарының басқа химиялық элементтер атомдарының белгілі бір санын қосып алу қабілеті?

мин

Бекіту тапсырмалары

2.литийден фторға дейінгі элементтердің қосылыстарында да өзгерістер байқалады. Литийден фторға дейінгі элементтер қосылысының қасиеттері натрийден хлорға дейінгі элементтердің қасиеттеріне ұқсас: оттекті оксидтерінде валенттіктері I – VII қарай артса, сутекті қосылыстарныда IV – I дейін кемиді. Мұндай қатарларды Д.И.Менделеев период деп атады. Период дегеніміз атомдық массаларының өсу реті бойынша орналасқан элементтер қатары. Период сілтілік металдардан басталып, салғырт элементпен аяқталады.

1-ші периодта – 2 элемент,

2мен 3-те – 8 элементтерден бар, бұл периодтарды кіші период;

4пен 5-те – 18-ден,6-да – 32 элемент,7- ші период аяқталмаған,бұл периодтарды үлкен периодтар деп атаймыз.Периодтық жүйеде тік бағанда қасиеттері ұқсас элементтер бір – бірініңастында орналастырылып, ұқсас элементтер тобы шықты. Бұлар периодтық жүйеде топтар деп аталады. Барлығы 8 топ бар, топ негізгі және қосымша топшаға бөлінеді.

Периодтық жүйеде кейбір элементтердің реттік нөмірлері, оның атомдық массалырына сай емес. Мысалы: кобальтты никельдің алдына орналастырды. Теллур элементін атомдық массасы 127,6 болғанына қарамастан, атомдық массасы 126,9 йодтың алдына орналастырды. Мұндай орын ауыстырулар болмаса бұл элементтер өзіне ұқсас элементтер тобына сай келмейді. Сондықтан Д.И.Менделеев мұндай орын ауыстырулар қажет деп санады.

Периодтық жүйені 1869 жылы орыс ғалымы Д.И.Менделеев ашты.Периодтық жүйеде 7 период,10 қатар, 8 топ бар.Период бойынша металдық қасиет  әлсіреп,бейметалдық қасиет күшейеді. Топ бойынша металдық қасиет күшейіп, бейметалдық қасиет әлсірейді.

Ауызша сұрақтар арқылы:

1. Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде қанша топ, қанша период бар?
2. Периодтық жүйенің бірінші тобында, екінші периодында қай элементтер орналасқанын айтыңдар.
3. II және IV топтың негізгі және қосымша топшалары қандай элементтерден құралған?
4. Мына элементтер:

А) сутек б)оттек в) күміс г) күкірт периодтық жүйеде қай топта, қандай топшада және периодта орналасқанын айтыңдар.

5. берілген элементтердің:

а) калий, көміртек, кальций, сутек;

б) күміс, хром, хлор, мыс;

в) оттек, мырыш, қалайы күкірт

химиялық таңбаларын жазып, негізгі топшада орналасқандардың астын бір сызықпен, ал қосымша топта орналасқандардың астын қос сызықпен сызыңдар.

5. Төмендегі өлең жолданырынан элементтердің қасиетін, қай периодта, топшада орналасқанын айту.

Калий, натрий бір валент.
Кальций, магний қос валент.
Алюминий үш валент.
Марганец жұптар, жетіден.
Мырышта валент екіден.
Екі де үш темірде.
Никель ұқсас темірге.
Қалайы мен қорғасын.
Екі де төрт тегінде.
Қатарда металл сутегі
Бір валентпен түзілген.
Бір де екі валентпен
Мыс пен сынап тізілген.
Күміс болса бір валент
Бір де үш валентпен
Платина көрінген.

35 – 37 мин

(үйге тапсырма, бағалау)

• 52 Д.И.Менделеевтің периодтық заңы. Тақырып соңындағы 5,6 жаттығулар.

мин