Мәліметтер типі, өрнек, айнымалы ұғымы

 Батыс Қазақстан облысы
Теректі  ауданы
Ақжайық ЖОББМ
Хабидуллина Айгул Гарифоллаевна
Тақырыбы: Мәліметтер типі, өрнек, айнымалы ұғымы

Сабақтың тақырыбы:  Мәліметтер типі,  өрнек,  айнымалы ұғымы

Сабақтың мақсаты: 

    Білімділік:  Паскаль программалау тіліндегі мәліметтер типі жөнінде,  Айнымалы туралы ұғым қалыптастыру.

    Тәрбиелілік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жеке және ұжым болып жұмыс жасауға тәрбиелеу.

     Дамытушылық: Паскаль программалау тілі жөнінде алған білімдерін дамыту.

Сабақтың түрі:    Жаңа білім беру сабағы.

Сабақтың жүрісі:

1. Ұйымдастыру
2. Өткенге шолу
3. Жаңа білім беру
4. Оқулықпен жұмыс
5. Сабақты бекіту
6. Үйге тапсырма беру

 

Өткенге шолу
Сәйкестендіру тест

 

Алгоритм дегеніміз не?	А. Алгоритмді графикалық тілде өрнектеу
Программалау тілі деген не?	Ә. мән,  өту
Блок схема деген не?	Б. Эллипс-тің ішіне
Алгоритмнің басы, соңы қандай фигураға жазылады?	В.  MOD
Алгоритмнің тақырыбын көрсететін түйінді сөздер	Г. Реттелген амалдар тізбегі
Функция анықталғанда түйінді сөздер	Д. Меншіктеу белгісі
Бүтін бөлу функциясы	Е. алг,   арг,   нәт.
8. Қалдықты табу функциясы	Ж. Program, begin сөздерінің арасына
:= қандай белгі	З. Алгоритмді компьютерде орындайтын ережелер жиыны
Сипаттау бөлімі қайда жазылады?	И. DIV

 

Жауаптары

1-Г      6-Ә

2-З      7-И

3-А      8-В

4-Б      9-Д

5-Е      10-Ж

 

Жаңа білім беру:

Айнымалылар латын әріптері мен цифрларының кез келген тіркесітүрінде беріледі. Айнымалы деп программаның орындалу барысында әр түрлі мәндерді қабылдай алатын шамаларды айтады. Олар атаулармен белгіленіп, әр түрлі уақытта әртүатауы сипаттайтын рлі  мәнге ие бола алады. Айнымалылар  атауы сипаттайтын var  түйінді сөзімен басталады да, атауынан кейін қос нүкте қойылып, айнымалының типі көрсетіледі.

var         <идентификатор>:<тип>

мысалы:

Var        А, В:integer;

               Sum, baga: real; 

Стандартты типтер

 

Типтер
Қарапайым		Күрделі
Бүтін сан	Integer	Жиымдар	Array
Нақты сан	Real	Файлдар	File
Символдық шама	Char	Жазбалар	Record
Логикалық шама	Logical	Жиындар	Set
Мәтіндік шама	Text

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Паскаль тілінің функциялары

 

№	Математикалық жазылуы	Паскаль тілінде жазылуы	Түсініктемесі
1	sinX	Sin(X)	Синус
2	cosX	Cos(X)	Косинус
3	arctgX	Arctan(X)	Арктангенс
4	x2	SQR(X)	“х-тың” квадраты
5	√x	SQRT(X)	“х-тың”  квадрат түбірі
6	|x|	abs(X)	“х-тың” абсолют шамасы
7	lnX	Ln(X)	“х-тың” натурал логарифм шамасы
8	ex	exp(X)	е-нің х дәрежесі

 

 

Өрнек- арифметикалық амалдардың таңбөаларымен біріктірілген айнымалылардың, функциялардың, тұрақтылардың жиынтығы. Өрнектерді есептеу барысында амалдардың орындалу реті жақшалармен көрсетіледі.

Математикалық жазылуы	Паскаль тілінде жазылуы
a-b2a+b	(a-b)/(2*a+b)
x3	sqr(X)*X
e(3k+a)ln(a)	exp((3*k+a)*ln(a))5
5√x	exp(ln(x)/5)
ax3+bx+c	a*sqr(x)*x+b*x+c
sin2x-cos2x	sqr(sin(x))-sqr(cos(x))

 

Өрнектер арифметикалық, логикалық және символдық өрнектерге бөлінеді

Логикалық өрнек нәтижесі “ақиқат” немесе “жалған” болады. Логикалық өрнек логикалық тұрақтыдан (сан не сөз), логикалық айнымалыдан (кез келген атаудан), қатынас белгілері  (‹, ›, ‹=, ›=, =, ‹›) мен логикалық амалдардан (not, and, or), жақшалардан тұрады.

Символдық өрнектерге – char, string, text типті шамалар жатады.

 

Оқулықпен жұмыс

 

40 беттегі 4 тапсырманы орындау 1-4

1. (sqr(x)*sqr(x)*x+x*y)/(2*x+sqrt(y))
2. (2*abs(x)+3*abs(y))/sqr(abs(x*y))*abs(x*y)
3. sqrt(ln(sqr(a)+c))/(a-c)
4. (sin(3*x)+sqr(cos(2*x))*cos(2*x))/(sqr(ln(x))+exp(ln(x)/3))

 

Сабақты бекіту

 

1. Айнымалы дегеніміз не?
2. Өрнектер қандай түрлерге бөлінеді?
3. Логикалық өрнек неден тұрады?
4. Символдық өрнектерге қандай типті шамалар жатады?

 

Үйге тапсырма

 

• Оқулықтағы Паскаль тілінің объектілері деген тақырыпты оқып келу.
• 40 беттегі 4 тапсырманың 5,6 орындап келу.