Ертегілер әлемі

• Ақтөбе облысы

Әйтеке би ауданы
Қарабұтақ орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиет пәндерінің мұғалі

Мырзағалиева Гүлдана
Тақырыбы:   Ертегілер әлемі
Мақсаты: Ертегілердегі кейіпкерлер бейнесі арқылы сөз құдіреттілігін  білуге үйрету. Жаманнан жиреніп, жақсыны үйреніп, оны өмірде пайдалана білуге ұмтылдыру. Оқушы бойына ерлік,      батылдық,адамгершілік, адалдық қасиеттерді дәріптеу.
Түрі:  Сайыс
Көрнекілігі: Интерактивті тақтадағы слайдтар.
Қатысушылар: 5 сынып оқушылары.
Барысы:
Құрметті ұстаздар, оқушылар бүгінгі өткізгелі отырған «Ертегілер әлеміне » қош келдіңіздер!

Ертегі тыңдамаған жер жүзінде адам жоқ шығар. Бұл адам баласымен бірге жасап келе жатқан көркем дүние екен. Бір кездерде біздің ата-бабаларымыз қиялдап,  «Ұшқыш кілемді» ,«Көлтауысар»,  «Саққұлақ»,         «Желаяқ», бір-ақ сәтте алыстан хабар алғызатын діллә тас, тез арада тамақ пісіретін сиқырлы ағаш т.с.с көптеген армандарынан оқиға қарап, ертегі деп айтқан. Ал енді қараңдаршы, балалар,, бір кездегі қол жетпес қиял бүгінде шындыққа айналған жоқ па? Қиялдың жүзеге асқан түрі:
Ұшық, суарғыш, талафон, радио, интернет т.б
Енді сайыскерлерді ортаға шақырайық
I.топ: «Сұңқар» тобы
II.топ  «Қыран» тобы
Шындық  көзге шұқиды қашанда,
Шыбын жанның шындықтан қаша алған ба?
Ар-ақиқат үкілі жасалғанда,
Қолға тұрар ноқтасыз асауларда-деп
Әділқазы алқаларымен таныстырып өтейін:
Ең жоғарғы балл «5»  деген ұпаймен бағаланады.
Енді сайыстың кезеңдерімен таныстырып өтейін.
I. Таныстыру
II. Халық ертегісі
III. Ертегі жаңаша сыр шертеді
IV. Әлем ертегісі
V. Аңыз ертегісі
VI. Сұрақ-жауап. Ертегі туралы ой қозғайық
VII. Әдеби ертегілер
Сайыстың бірінші кезеңі бойынша екі топ таныстыруды бастайды.
Халық ерте кезде-ақ әрқашан зұлымдықты әділеттік  жеңеді, адам табиғаттың асау сырларын біліп, амалдар қолдана алатын болады деп сенген. Ертегілердің тілікөркем, шешен сөйлеуге, өз ойыңды әдемі баяндауға үйретеді. Халық ертегілерінсүйе біл, сүйсіне оқы. Одан тіл үйрен, мәнін мазмұнын аңғар: Тағылымын, жақсы қасиеттерін бойларыңа сіңдірер оқушылар деп. Ортаға  «Сұңқар» тобының қойылымын тамашалайық.
Сайыстың үшінші кезеңі «Ертегі жаңаша сыр шертеді». Мұнда көне замандағы  ертегілерді қазіргі өз заманға лайықты етіп құрастыр (өз ертегіңді шығарып көр). Балалардың қиялын, арманын байқайық.
Сайыстың төртінші кезеңі     «Әлем ертегілері».
Сайыстың төртінші кезеңі бойынша «Аңыз ертегілереі». Аңыз белгілі бір адамның атына, іс-әрекетіне байланысты туады. Кейде аңыздарда шындық оқиға мен қиял-ғажайып оқиға араласып отырады.
Аңыз ертегілер көбінесе тарихта болған адамның басына құрылады. Аңыз ертегілерді кейіпкерлер-Қожанасыр, Алдаркөсе туралы аңыздар көп. Ел оларды сүйіп айтады. «Аңыз ертегілер» қойылымын тамашалайық.
Ертегі туралы ой қозғайық (сұрақ жауап)
1.Еркек қойды «қоздатып», хан сынағынан мүдірмей өткен аңыз кейіпкерін белгілеңіз.                    (Жиренше)
2.Ер Төстік жер бетіне шыққан соң күресетін жауыздық иесі кім?                                                                                          (Шойынқұлақ)
3. «Аяз би» ертегісінде Мадан ханның шыққан тегі. (Наубай)
4. «Ер Төстік» ертегісіндегі Кежекейді жар басындағы лашыққа шақырған кім? (қызды табыңыз)                                    (Перінің қызы Бекторы)
5. «Алдар көсе» аңызында бай кімнің  атын өлтіргенін анықтаңыз.  (Өзіңіз)
6. Өмірде болмайтын нәрселер жайлы әңгімеленетін ертегі түрі.

(Қиял ғажайып ертегілер)
7. «Аяз би» қандай ертегіге жататынын табыңыз.            (Шыншыл ертегісі)
8. «Аяз би» ертегісінде Жаманға Меңді сұлу қандай заттар жібереді?
(Гауһар тас, пышақ, тәрелке, қайрақ)
9. Уәзірлер не үшін шөптің жаманы деп шеңгелді алады?
(Өзі тікен, арасынан жүрсе киім жыртады, мал жемейді екен, шөпттің жаманы осы ғой )
10. Ертегілерде кездесетін жағымсыз кейіпкер?                                                    (мыстан кемпір)
11. Мергенбай батыр қай ертегінің кейіпкері?    (Қерғұла атты Кендебай)
12. Кендебай мен қозы баққан баланың кездесу сәтін сахнаға бейімдеп, рөлдерді өздерің ойнап көріңдер.
13. Шыншыл ертегі дегеніміз не?
14. «Қырық өтірік» ертегісінің басталуын жатқа айт.
15. Дәу қайертегінің кейіпкері?                                    (Қаңбақ шал)
16. Перінің қызы Бекторының тиісе сөйлегенін жақтырмай, Кенжекей не деп жауап берді. Өлең жолдарын жатқа айт.
17. «Қаңбақ шал» ертегісінің басталуын жатқа айт.
Сайысымыздың келесі кезеңі «Әдеби ертегілер»
Ертегілердің бір саласы-әдеби ертегілер. Әдеби ертегінің жазған авторы белгілі блғандықтан, оны әдеби ертегі деп атайды.
Екі топтың әдеби ертегілерден үзіндіні жатқа айту керек.
Аманжол Аружанның орындауында  «Ертегілер» әнін тамашалайық!
[bws_related_posts]