Рационал бөлшектерді қосу және азайту

Қызылорда облысы, Қазалы ауданы, Әйтеке би кенті,
Жанқожа батыр атындағы № 70 орта мектебі,
Математика пәнінің мұғалімі
Тлеубаева Лаура
Сабақтың тақырыбы:    Рационал бөлшектерді қосу және азайту
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:  Оқушыларға жаңа сабақты меңгерту. Рационал бөлшектерді қосу және азайту алгоритмін қолдана отырып, есептер шығару.
Дамытушылық: Оқушылардың бөлшектермен жұмыс жасау қабілеттерін дамыту және есеп шығару қабілеттерін арттыру.
Тәрбиелік:  Оқушыларды ұйымшылдыққа, бірлікке, ынтымақтастыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты түсіндіру.
Көрнекілігі:    Интерактивтілік тақта.
Барысы:
1) Ұйымдастыру бөлімі;
2)  Жаңа сабақты түсіндіру
3) Оқулықпен жұмыс
4) Жаңа сабақты бекіту
5) үйге тапсырма

• Бөлімдері бірдей рационал бөлшектерді қосу

              5      2        5 + 2        7

          —— + —- =  ——— = —-

            9        9           9           9

     3а + 1        а-2           3а +1 +а – 2        4а – 1

    ——— +  ——-  =  ——————  = ———

        в              в                     в                      в

Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу ережесін тұжырымдаңдар?

Ереже: Бөлімдері бірдей бөлшектерді  қосу  үшін, алымдарын қосып, нәтижесін алымына жазып, ал бөлімін өзгеріссіз қалдыру керек.

Бөлімдері бірдей рационал бөлшектерді азайту.

        9      5          9-5      4              m           n             m – n

    —— — —- =   —— = —-          —— —    ——     =  ———

       11     11        11       11           а+в       а+в            а+в

Бөлімдері бірдей бөлшектерді азайту ережесін тұжырымдаңдар?

Ереже: Бөлімдері бірдей бөлшектерді  азайту  үшін, алымдарын азайтып, нәтижесін алымына жазып, ал бөлімін өзгеріссіз қалдыру керек.

Бөлімдері әртүрлі бөлшектерді қосу ( азайту) алгоритмі:

1. Бөлшектердің бөлімдерін көбейткіштерге жіктейміз.

2. Бөлшектердің ортақ бөлімін табамыз

3. Әрбір бөлшектің толықтауыш көбейткішін анықтаймыз.

4. Әрбір бөлшектің алымы мен бөлімін толықтауыш көбейткішке көбейту арқылы ортақ бөлімге көбейтеміз.

5. Бөлімдері бірдей рационал бөлшектерді қосу (азайту) амалын орындаймыз

Мысалдар:

1. Қосуды орындайық.

13             7              13             7               13 ( а-в)            7 (а+в)             13а -13в +7а +7в

——— + ——- = ——— + ———— = ————— + ————— =   ———————— =

2а+2в     2а-2в     2(а+в)      2(а-в)          2(а+в)(а-в)      2(а+в)(а-в)            2(а+в)(а-в)

   20 а — 6в            2(10а – 3в)        10а – 3в

—————— = —————-  =  ————

2(а+в)(а-в)            2(а2- в2 )              а2 – в2

2. Азайтуды орындайық.

5            m + 3           5                      m + 3                       5(  m + 2)                 m (m + 3)

———— — ————  = ————-   —  ——————  = ———————     —  ——————— =

m( m -2)      m2 -4          m( m -2)         ( m -2) ( m +2)       m( m -2) ( m +2)      m( m -2) ( m +2)

5 m + 10 – m2 + 3m            2 m – m2 + 10

————————-     =  ——————-

m (m – 2)( m + 2)                    m(m2 -4)

Оқулықпен жұмыс

№256 есеп

1.  m + n           3m +n

  ———-  + ———— =

      3х                3х

 

2.  а +2в        2в – а

   ——— —   ——— =

      5в               5в

№257 есеп

1.       3          2                     2.           1          5                        3.   n           m

     ——  + —— =                            ——  — ——  =                      ——   + —— =

      4х          х                                    у         6у                             10в        5

№ 258 есеп

1.       2х         3у                                                 3.      4             3             2

      ——— + ——  =                                                —— +   ——— —  ——- =

       3а2в        4ав2                                                      15х2у       5ху       3ху2

 

№ 259 есеп

 1.        5х2                                                        4.               6а2

       ———  — 5х =                                                  3а —   ——— =

        х – 1                                                                         2а + 5

Үйге тапсырма:   № 256 (2,4)        №257 (4,8)         №258 (4,6,8)

13. 35-тің квадраты (1225)

ІІ кезең

Ғажайып алаң

1. ( сол жақтағы 20)

( әзіл есеп) түлкі мен қасқыр

Екеуі тегін балыққа тап болады. Қасқыр айтады: «Мен математикаға нашармын балықты сен бөл» — дейді түлкіге. Сонда түлкі саған біреу, маған екеу, саған үшеу, маған төртеу. т.с.с. Ең соңында жиырма балықты өзіне салады. Кім көп алды және қаншаға артық?

Қ     Т

1. 2

3      4

5      6

7      8

9      10

11    12

13    14

15    16

17    18

19    20

Қасқыр:  20х 5 =100

Түлкі:  20х5 +10 = 110

2.( Оң жақтағы 20)

(әзіл есеп) Қу түлкі

Шал балықтарды көп аулап әндетіп келе жатса, жолда бір түлкі сұлап жатады, шал қуанып кемпіріме жаға болады деп түлкіні шанаға салып алады. Ал түлкі жолда 1 минутта 1 балық, 2 минутта 2-кі балық. т.с.с.

Бір лақтырғанда алдыңғы лақтырғанынан екі есе лақтыра береді. 7 минутта неге балық лақтырған.

І – 1

ІІ – 2

ІІІ – 4

ІV – 6

V – 16

VІ – 32

VІІ – 64

3. ( Сол жақтағы 30)

Ең алғаш Еуропаға миллион сөзін әкелген кім? (Атақты жиһангез Марко Поло) 1254 – 1323)

4. ( оң жақтағы 30)

Үлкен және кіші белгілерін енгізген ағылшын математигі ( Гарриот)

   ( сол жақтағы 40)

1637 жылы координаталық түзуді енгізген, теріс және оң сандарға түсінік берген француз математигі ( рене Декарт)

  ( оң жақтағы 40)

XVIII ғасырда «көбейту» және «бөлу» таңбадарын ұсынған кім? (Лейбниц)

«Кім жылдам»

Геометриялық фигуралардың аттарын табу.

1. апрцетяи – трапеция

2. еңшбре – шеңбер

3. шұбршүы – үшбұрыш

4. трұбышрөт – төртбұрыш

5. рвадкат – квадрат

«Минни тест»

1. Осы суреттен жоқ фигураны тап

А) шеңбер

Б) тіктөртбұрыш

С) үшбұрыш

Д) ромб

Е) бәрі бар

2. Чебурашка дүкеннен 7 бірдей дәптер сатып алды. Неше теңге төледі?

     А) 2000

     Б) 3070

     Г) 1540

     Д) 300

     Е) 750

3. Пропорция грек тілінен аударғанда нені білдіреді?

    А) әдемілік

    Б)  Музыка

    Г) есеп

    Д) теңдік

    Е) сұлулық

4. Ең кіші жай сан?

   А) 0

   Б) 1

   Г) -1

   Д) 2

   Е) 3

«Жауабын тап»

І – топ                                    ІІ – топ

1) ( 5в – 4х)(5в+4х)                   1) (3 – С)( 9+3с+с2)

2. (х+2)( х+2х + 4)                     2) ( 4а – 2с)( 4а + 2с)

3) (х + 4)2                                               3)  (а -3в)2

Қорытынды.

Сайыскерлерді марапаттау.

 

[bws_related_posts]