Көмірсулар, өкілі — глюкоза (Презентация)

Сабақтың тақырыбы: Көмірсулар, өкілі — глюкоза
Сабақтың мақсаты:
Білімділік : білімгерлерге көмірсу өкілі глюкозаның құрылысы табиғатта кездесуі, малекула құрамы, жіктелуі, қаситеттері, қолданылуы, алынуы және изомерлері жайлы түсініктер беру.
Дамытушылық: Білімгерлерде глюкозаның қасиеттері жөнінен білім-білік, дағды іскерліктерін қалыптастырып, ой-өрісін дамытып, таңымдық қабілетерін арттыру.
Тәрбиелік: Білімгерлерді еңбектенуге, тазалыққа, парасаттылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың типі: Жаңа сабақ топтастыру.
Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап, ой — туғызу
Сабақтың байланысы: Биология, география, математика
Сабақтың көрнекілігі: 1) интерактивті тақта 2) демонстрация 3) кестелер, бүктемелер, 4) тірек сызбалар 5) дидактикалық материалдар
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: Сабаққа қатысып отырған білімгерлерді ұйымдастыру, көңіл – күйлеріне , денсаулықтарыңа назар аудару, сабақ құралдарын түгендеу және реттеу.
Үй тапсырмасын сұрау:
1)Карбон қышқылдарына сипаттама жасап, формуласын жаз
2)Карбон қышқылдарының жіктелуі
3) Карбон қышқылдарының гомологы
4)Карбон қышқылдарының қасиеттері қандай?
5)Құмырсқа альдегиді мен құмырсқа қышқылы арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты венн диограммасы арқылы көрсет.

Құмырсқа альдегиді Құмырсқа қышқылы

Жаңа сабақ: Көмірсулар табиғатта өте көп таралған. Және адам тіршілігінде маңызы өте зор рөл атқарады. Крахмал қоректік зат, маталар, қағаздар, жасанды талшықтар т.б. өндірісіне жұмсалады. Көмір сулар деп аталуы себебі көміртек және судан құралған органикалық зат Сп (Н2О) m
3) Жіктелуі: Көмірсулар

Моносохоридтер дисохоридтер полисохоридтер

Глюкоза сахароза крахмал целюлоза

Фруктоза рибоза мен
дезоксерибоза

Биологияны өткенде негізгі азық-түліктің көмірсулық құрамы
Азық-түлік түрлері
Құрамы%
Ақ қант
Бал
Крахмал
Нан
Күріш
Сүт
Картоп
Сәбіз
Жүзім
Шие
Қарақат
99,9%
80,3%
79,6%
40-45%
71,4%
4,7%
18,1%
9,3%
15%
8,5-10,5%
6-7%

Азық-түлік құрамында көмірсулар көп кездесетін ақ қантты кейбір мемлекеттердегі жан басына шаққандағы өндірісі:

Мемлекеттер
Ақ қант өндірісі (кг)

Испания
Италия
Франция
АҚШ
Канада
Англия
Ресей

27,7
29,5
36,4
37,4
39
42,5
54

Глюкозаның табиғатта кездесуі: өсімдіктердің барлық мүшелерінде, жемістерде, тамырларда, жапырақтарда, гүлдерде, әсіресе жүзімдердің шырындарында, жемістер мен жидектерде көп болады. Адам ағзасында, адам қанында 0,1%, бұлшық етте глюкоза болады.

Глюкозаның құрылысы:
1) Егер глюкоза ерітіндісіне Cu(ОН)2 қосса, ашық көк түсті ерітіндісі түзіледі.
2) Егер глюкоза ерітіндісіне күміс нитратының аммиактағы ерітіндісін қосып қыздырса «күміс айна» реакциясы болады. Бұған қарап зат малекуласындағы оттегінің алтынмен, атомды альдегид тобының бар екендігін көруге болады. Демек, глюкоза құрылысының формуласын былай жазамыз:

Н Н Н Н Н О

Н –6С – 5С – 4С – 3С – 2С – 1С

ОН ОН ОН ОН ОН н

Глюкоза әрі альдегид, әрі көп атомды спирт болғандықтан — альдегидосприт деп атайды, бұл ашық тізбекті формуласы, осымен бірге альдегид тобы жоқ глюкозаның тұйық тізбекті құрылысы да болады, бұларды перспективті формулалар деп атайды.

6СН2ОН 5 6СН2ОН
Н О Н О
4 1Н 4 1ОН
НО ОН НО Н

Н ОН Н ОН

Глюкозаның α-формуласы Глюкозаның β-формуласы

Физикалық қасиеті: Глюкоза суда жақсы еритін, түссіз кристалды зат, дәмі тәтті.
Химиялық қасиеті: Глюкоза гидроксил және альдегид топтарына байланысты бірнеше химиялық қасиет көрсетеді:
1)Глюкоза көп атомды спирт ретінде күрделі эфир түзеді:

О О О
С – (СНОН)4 — СН2ОН+5 СН3 –С Zn Cl2 C- (СНО-СО-СН3)4-СН2О-СО-СН3+5СН3СООН
Н О Н пентаацетилглюкоза
СН3 –С
О
Сірке ангидриді
2)Глюкоза альдегид ретінде тотығады: күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен
О
СН2ОН-(СНОН)4-С +Аq2O СН2ОН-(СНОН)4-СООН+2 Аq
Н NH3 глюкон қышқылы

3)Глюкозаны мыс гидроксидін қосып қыздырғанда мыс сахаратын түзеді, оны ары қарай қыздыр,мыс (І) оксидінің қызыл түсті тұнбасын түзеді.
О
С6Н7О (ОН)5+Сu(он)2 С6Н7О(ОН)3 Сu+2Н2О
О
Мыс сахараты
СН2ОН-(СНОН)4-СООН + Сu(он)2 t СН2ОН-(СНОН)4-СООН+Сu2О +Н2О

4) Глюкоза Ni катализатор қатысында сутекпен тотықтырғанда алты атомды спирт сорбитке айналады:

СН2ОН-(СНОН)4-СООН +Н2 Ni СН2ОН-(СНОН)4- СН2ОН

5) Глюкозаның маңызды қасиеттерінің бірі — әр түрлі микроорганизмдер әсерінен ашуы. Глюкоза ашығанда әртүрлі өнімдер түзіледі:
а) Спиртті ашу ашытқы, ферментінің әсерінен этил спирті түзіледі:

С6Н12О6 2С2Н5ОН+2СО2
ә) Сүт қышқылын ашу сүт қышқылы бактерия ферментінің әсерінен сүт қышқылы түзіледі:

С6Н12О6 2СН3СНОН- СООН

б) Май қышқылды ашу:

С6Н12О6 С3Н7СООН+2 Н2 +2СО2

6) Глюкоза органикалық қосылыс болғандықтан толық тотыға алады.

С6Н12О6 +6О2 6СО2+6Н2О+Q

Глюкоза изомері – фруктоза, бұл кетоноспирт. Тәтті жемістерде болады, ара балының негізгі бөлімі фруктозаны жеміс қанты деп те атайды.

CН2ОН-(СНОН)3 – С-СН2ОН фруктоза
О
Глюкозаның алынуы:
1)Глюкоза табиғатта фотосинтез поцесінде түзіледі:

6СО2 +6Н2О Һν C6Н12О6+6О2 -2186 кДж

2)Қантты заттарды ең алғаш 1861жылы А.М.Бутлерев кальций гидроксиді қатысында формальдегидтен синтездеді:

6Н-СОН Сu(он)2 С6Н12О6

3) Глюкозаны өнеркәсіпте крахмал немесе целюлозаны гидролиздеп алады:

(С6Н10О5)n +n Н2О to n С6Н12О6

Қолданылуы:

6) Жаңа сабақты бекіту:

Сөз жұмбақ
Ұйқы безінде болатын элемент
Ең терең көлді ата
Солтүстік мұзды мұхитта тіршілік ететін жануар
Сілтілік металл
Адам тыныс алатын газ
Амин қышқылын түзуге қатысатын элемент
Бөлінбейтін кішкентай бөлшек

1) Француз әдістемесі бойынша синквейн құру
-глюкоза
-тәтті ақ
-ериді, ағзаға сіңеді, ашиды
-энергия құндылығы жағынан ағзаға керек.
-альдегидроспирті
2) …Менің тұжырымым дұрыс па?
1) Глюкоза жай зат
2) глюкоза тотығады
3) глюкоза тотықсызданады
4) онда тек қана 1функционал топ бар
Жауаптары:
Глюкоза күрделі зат
Глюкозада алты функционал топ бар: он-5,-сон-1
Ия, гидроксил топтары реакцияда эфирге айналса, альдигид тобы карбоксил тобына айналады.
Ия, альдигид тобы гидроксид тобына айналады.

3) «Зейіні өте жақсы химик» ойыны.
1) мынау глюкоза —
2)
3)
4)НСОН

Жауаптары:
Жоқ, 1 оттегі жетіспейді
Пропил спирті
Сірке қышқылы
Формальдегид

1 моль глюкоза тотыққанда қанша бөлінеді?
1 моль Хл
V(C6Н12О6)-1 моль C6Н12О6 +6О2 6СО2 +6Н2О
=? 1 моль 6,22,4Л
=ν*Vгаз =1 моль *22.4л моль= 22.4л

4) Топтық ойын.
2топқа 2 сұрақ беріледі
а) Катабализм деген не?
ә) Өсімдіктегі көмірсудың құрылымы (формуласы) қандай?
о
а) н н α форма
он он н он
н он
ә) Катаболизм деп — өсімдіктерде көмірсулардың глюкозаға дейін ыдырауы.

1)гликолиз
2) лимон қышқылының циклы
3) электрон тасымалдау

Ал АТФ қышқылын синтездеуде гликолиз оттегті, оттексіз көмір қышқылымен суға ыдырайды.

С6Н12О6+6О2+38Н3РО4+38АДФ 6СО2 + 38АТФ +44Н2О

Үйге тапсырма:
§35 Көмірсу өкілдері- сахароза, крахмал, целлюлозалардан реферат даярлау.
Осыларға қандай химиялық ортақ қасиет тән, жауаптарыңды реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер.

(ЖҮКТЕУ)

[bws_related_posts]