Сәулет өнері ескерткіштеріндегі тарих

ШҚО
Тарбағатай ауданы
Кіндікті ауылы
Ғани Мұратбаев атындағы орта мектеп
Тұманбаева Венера Бақтанқызы

               Сәулет өнері ескерткіштеріндегі тарих
 Сабақтың мақсаты:
   Білімділік: Қазақстандағы сәулет өнерінің дамуын нақты мысалдар арқылы көрсете отырып, сәулет өнері өз заманының  тарихы екеніне көзін жеткізіп түсіндіру.
 Дамытушылық: Оқу материалдарын түсіндіре келіп, сәулет өнернің ғимараттарын сипаттау, суреттеп әнгімелеу. Айша бибі, Ахмет Йасауи, Жошы хан кесенесі суреттерімен таныстырып, олардың ойлау, таным қызметін дамыту.
 Тәрбиелік: Лашық пен жеркепе салудың жүздеген жылдар бойы қалыптасқан тәжірибесін нақты деректер арқылы көрсетіп, оқушының сәулет өнеріне, оның қас шеберлеріне деген сүйіспеншілігін арттыру
Сабақтың түрі: Зерттеу сабақ
 Сабақтың әдісі: Болжау, суреттеу мен әңгімелеу,сұрақ-жауап, топтастыру тірек сызбалар.
 Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, түрлі- түсті иллюстрациялар.
 Сабақтың барысы:
 I.Ұйымдастыру
а). Оқушылармен сәлемдесу.
б). Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

 II. Үй жұмысын сұрау.
 Тарихты қалай оқып біледі?

 III. Тірек-сызба арқылы үй жұмысын бекіту.
 
                                      Тарихи деректер

Заттай                                         Жазбаша

Археология                                  Этнография

Археолог                                      Этнограф
Ой шақыру: Әр сөздің мағынасын ажырата отырып, бүгінгі тақырыпты болжау. Не туралы болуы мүмкін?
Архитектура, сәулет өнері,ғимараттар.

IV. Жаңа сабақтың тақырыбы: «Сәулет өнері ескерткіштеріндегі тарих».
 
Сабақтың жоспары:
1.Сәулет өнерінің пайда болуы;
2.Тұрған үй салу тарихынан;
3.тарихи-мәдени ескерткіштер.
Оқушылар назарын тақтадағы жазу арқылы сабаққа аудару:
       Алғашқы адамдар үңгірлерде тұрды. Өзен-көлдерді, жер қабаттарын паналады.
Бірте-бірте жеркепелер салды. Мұнан 5 мың жылдай бұрын адамдар металды қолдану мен бірге, тұрақты баспана салуды үйренді.
От жағаалатын өлме сыртынан таспен қоршап, топырақпен көмілді. Сырттай киіз үйге ұқсады.
Қазақстан аймағында киіз үйдің кеңінен пайдалануы б.з.б  VII ғасырдан бері қарай.
Орта ғасырларда халықтар мен елдер арасында байланыс жақсарды. Тамаша үй салатын шеберлер шықты. Бұл дәуірде сәулет өнерінде шикі кірпішті пайдалану етек алды. Қала-қорғандардың көбейгені осы кез.
 I.Алғашқы адамдар мекені

Үңгір – лашық — күрке
                
Үй салу өнері жетілді

                           Тұрған үйлер,мазарлар,кесенелер

Адам баласының үй салу саласындағы тәжірибесін
зерттейтін ғылым  «архитектура»,қазақша «сәулет өнері»
деп аталады. Бұл – үйлерді, құрылыстарды жобалау,сау деген сөз

II.Үй және ғимараттар салу тарихынан.
Мұнан 5 мың                                                                 Б.з.б VII ғасырдан бұрын
Жыл бұрын
Киіз үй пайдаланды
Адамдар металды                                                        Ол көшпенділердің негізгі
пайдалана бастады                                                            баспанасы болды

Орта ғасырларда
                              
Шикі кірпіш сәулет өнері етек алды

VII ғ. Тараз қаласындағы үйлер дәлел болып отыр.

Сәулет өнері дамыды

Ағаш сәулет өнері
X-XIV  ғасырларда ірге көтерген сәулет өнері ескерткіштері әлі күнге дейін қазақ халқының атадан балаға мұра болып келе жатқан ою- өрнек әшекей түрінің молдығымен танқалдырған.

    Суреттермен жұмыс:
Оқушылардың алдын ала зерттеп келген тарихи –мәдени ескерткіштер:

 

Айша бибі кесенесі — XI-XII ғасырларда ірге көтерген сәулет өнері ескерткіші.
Қожа Ахмет Йасауи кесенесі – Қарахан дәуіріне XII ғ. кейін оның қираған іргесіне  Әмір Темірдің бұйрығмен XIV ғасырдың аяғы мен XV ғасырдың басында тұрғызылған сәулет өнерінің ескерткіші.
Жошы хан кесенесіҚарахан дәуіріндегі XI-XII ғ.ғ . сәулет өнерінің айқын бір үлгісін сипаттайтын ескерткіш. Жезқезған қаласының 45 шақ. жерде Кеңгір өзенінің сол жақ жағалауында орналасқан.

  V. Сергіту сәті (тақтаға бір ескерткіштің жартылай бейнесі көрсетіледі,сонны оқушылыа табу керек).

  VI.Сабақты топтастыру арқылы бекіту.

Хан сарайлары                                           Жеке адамдарға

арналған ескерткіш

Сәулет өнері

ғимараттар

   Медресе                                                           Кітапхана

                                 

Қонақүйлер                                                                      Мешіт

Бүгін сендер өмір сүріп  жатқант әсем де, көркем үйлерді салу үшін Елбасы ерекше көніл бөлуде. Елрдадағы (Астана)  әрбір құрылыс,әрбір жаңа көше, ғимарат – азаттық  пен өскен өркеннің куәсі! Н.Назарбаевтың қолға алуымен сәулет өнерінің әлемдік дүлдүлі Куракава елорданың бас жоспарын жасауға тартылды.

Қалалар мен сұлу ғимараттарбір күнде немесе бір жылда салынбайды. Оларға тіл бітіп сөйлемегенімен, олардың салыну ерекшелігін, солкезеңнің адамдарын сол қоғамды елестете аламыз . Яғни сәулет өнерінің ескерткіштері  тарих ғылымының дамуына , үлкен үлес қосады.

VII. Ү/т: §10 Кестені толтырып келу. Өзіміздің жеріміздегі сәулет өнерінің ескерткіштерін зерттеп келу.

Ескерткіштер	Салынған уақыты	Ұзындығы, ені, биіктігі
Айша бибі
Қожа Ахмет Йасауи
Жошы хан
Орталық мешіт
Алматы
Астана
Тараз

 

VIII. «Орнына қой» ойыны.

1. Алматыдағы орталық мешітті салуға ………………………. шеберлері қатысты.
2. Адам баласының үй саласындағы тәжірибені зерттейтін …………….. ғылымы.
3. Оңтүстік Қазақстан обылысында …………………. кесенесі орналасқан.
4. Тараз қаласынан ……………………..жерде …………………..орналасқан.
5. Жошы хан …………………. үлкен ұлы, ……………….қаласынан 45км. жерде, ……………өзенінің сол жақ жағалауында орналасқан.

IX. Оқушыларды бағалау.

[bws_related_posts]