sabaq.kz sabaq.kz
Калыбекова Сымбат Бектасовна
№8 негізгі орта мектебінің
география пәні мұғалімі
Қарағанды қаласы
Тақырыбы: § 41-42 Оңтүстік Американың табиғат зоналары
Мақсаты:
І Білімділік: Табиғат кешендеріне сипаттама бере отырып, Оңтүстік Американың табиғат зоналарына жеке-жеке тоқталу.
ІІ Тәрбиелік: Оқушыларға Оңтүстік Американың қайталанбас тіршлік дүниесін қорғау және сақтау шараларын түсіндіру барысында эстетикалық және экологиялық тәрбие беру.
ІІІ Дамытушылық: Оқушылардың картамен, кестемен, электронды оқулықпен жұмыс жасауын одан әрі дамыту.
Көрнекіліктер: Жарты шарлар картасы, атлас, таратпа материалдар, электронды оқулық, Оңтүстік Американың табиғат зоналары картасы
Сабақ типі: Аралас сабақ
Әдіс-тәілдер: әңгімелеу, сұрақ-жауап, пысықтау, көрсетілімді әдіс.
Сабақ жүрісі:
І Ұйымдастыру
- Сәлемдесу, сыныпты түгендеу
- Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру
- Оқушылардың назарын сабаққа аудару
ІІ Үй тапсырмасын тексеру
§ 40 Ішкі сулары (Оңтүстік Америка материгінің)
Географиялық диктант.
- 1. Оңтүстік Американың негізгі суайрығы — … тауы. (Анд)
- 2. Дүние жүзіндегі ең биік сарқырама – Анхель … таулы үстіртінде орналасқан.(Гвиан)
- 3. Түбінен мұнай өндірілетін көл — … (Маракайбо)
- 4. … су жинау алабы Аустралия материгінің ауданымен пара-пар. (Амазонка)
- 5. Титикака көлі үндістер тілінен аударғанда … деп аталады. (Қалайы алаңы)
- 6. 300 тармаққа бөлініп, биік жартастардан құлап ағатын, табиғаты ең әсем сарқырама — … (Игуасу)
- 7. Жазда кеуіп қалатын тұзды көл — … деп аталады. (Поопо)
Бағалау шкаласы:
0-1 – «2»
2-3 – «3»
4-5 – «4»
6-7 – «5»
ІІІ Өткен сабақты бекіту
ІV Жаңа сабақтың мақсатын қою
V Жаңа сабақты түсіндіру
Оңтүстік Америка жерінде мынадай табиғат зоналары ажыратылады:
- 1. Ылғалды экваторлық ормандар (гилея);
- 2. Ауыспалы ылғалды (муссонды) ормандар;
- 3. Саванналар мен сирек ормандар;
- 4. Субтропиктік қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар мен бұталар;
- 5. Жалпақ жапырақты ормандар;
- 6. Субтропиктік дала (пампа);
- 7. Шөлейт және шөл;
- 8. Анд тауларындағы биіктік белдеулер.
| Табиғат зонасы | Табиғат жағдайы | Топырағы | Өсімдігі | Жануарлары |
| Ылғалды экваторлық ормандар (гилея)мен ауыспалы ылғалды ормандар (сельвас) | Орман іші өте ыстық, әрі қапырық, оның төменгі бөлігіне жарық жетпейді | Қызыл-сары ферралитті | Ағаштардың биіктігі 80 м-ге дейін жетеді. Мұнда шөптесін өсімдіктер өспейді.Лиана, папоротниктер, орхидея, гевея, бальс ағашы, хина ағашы, какао, сейба, қауын ағашы өседі. | Бақырауық және ілмекқұйрық маймылдар, жалқауаң, тапир, опоссум, құмырсқа жегіш, қан сорғыш жарқанаттар, пекари шошқасы мен ең ірі су шошқасы – капибара, ягуар, пуна, тоты құс, тукан, гаоцин, колибри, ұзындығы 12 м-ге жететін анаконда кездеседі. Жәндіктер өте көп |
| Саванналар мен сирек ормандарОриноко саваннасы – льянос, Бразилия саваннасы – кампас
|
Саванналардың көрінісі жыл мезгілдеріне байланысты өзгеріп отырады. | Ферралитті қызыл топырақтан қызыл-қоңыр топыраққа ауысады | Льяноста – пальмалар, акация, биік шөптесін өсімдіктер таралған.Кампоста –ағаштар аз, көбіне тікенекті кактус, мимоза, сүттіген, бөтелке ағашы, кебрачо өседі. | Пекари, ергежейлі бұғылар, тапир, жалды қасқыр, сауыттылардың бірнеше түрі, құмырсқа жегіштер, нанду түйеқұсы |
| Субтропиктік дала(пампа) | Ла-Плато жазығын алып жатыр. Жазы ыстық, қыста температураны төмендететін желдер соғып тұрады. | Құнарлы шымды қызғылт топырақ | Пампа шөбі, қоңырбас, қамыс | Пампа бұғысы, пампа мысығы, пампа түлкісі, оцелот, кеміргіштер. Өзен жағаларында теңіз шошқасы, терісі бағалы саз құндызы мекендейді. |
| Шөлейт зонасы | Қиыр оңтүстіктегі Патогония жерін қамтиды. | Сұр, қоғыр топырақ | Сирек шөптер мен аласа кактусты тікенекті бұталар, жастық тәріздес өсімдіктер өседі. | Сауыттылардың бірнеше түрі, кемірушілер, пампа бұғысы, пампа мысығы, магеллан түлкісі, ірі құстар, гуанако ламасы мен пума |
Атакама жағалық шөлінде тәулік ішінде температура 25-30°С-қа ауытқиды. Соның әсерінен мамыр мен қараша аралығында бриз желдері салқын, «соқыр» тұмандарды – гаруаны қалыптастырады. Осы мол ылғалды бүкіл денесімен сіңіретін тамыржемісті және түйнекті өсімдіктердің ерекше тобы ломас деп аталады. Анд тауында ламаның жабайы түрі – викунья мен гуанако мекендейді. Ал жергілікті халық – альпако мен кәдімгі ламаны қолда ұстайды.
3500-3900 м биіктікте биік таулы шөптесін өсімдіктерден тұратын пуна белдеуі басталады. Бұл белдеуде аласа ағаштар мен жастық тәрізді бұталар, селеу, бетеге, ерекше әсем өсімдік – Раймонд пуйясы өседі.
Кактустың шыққан жері – Бразилия таулы үстірті
VІ Жаңа сабақ бойынша оқушылардың түсінігін тексеру
Термин сөздер:
Гилея — Амазонканың ылғалды экваторлық ормандары
Сельвас – ауыспалы ылғалды Амазония ну орманы
Льянос – Ориноко саваннасы
Кампос – Бразилия саваннасы
Пампа – Ла-Плата жазығын алып жатқан жазық дала
Гаруа – Атакама шөлінде мамыр мен қараша айларында қалыптасатын «соқыр тұмандар»
Ломас – ылғалды бүкіл денесімен сіңіретін тамыржемісті және түйнекті өсімдік.
Гуано – құстың саңғырығы, аса бағалы азотты тыңайтқыш
VІІ Бекіту
- 1. Оңтүстік Американың жазық бөлігінде қандай табиғат зоналары орналасқан?
- 2. «Ғаламшардың өкпесі» деп қай аймақты айтады?
- 3. Льянос пен кампостың қандай айырмашылықтары бар?
- 4. Анд тауының символы деп қандай жануарларды атайды?
- 5. Амазония ормандарының қазіргі экологиясы туралы не айта аласың?
Семантикалық карта
|
Ылғалды экваторлық ормандар |
Ориноко саваннасы |
Бразилия саваннасы |
«Ғаламшардың өкпесі» |
Субтропиктік дала |
|
| Сельвас |
+ |
||||
| Гилея |
+ |
||||
| Льянос |
+ |
||||
| Кампос |
+ |
||||
| Пампа |
+ |
Электронды оқулық тапсырмалары:
- Оңтүстік Американың өсімдіктері мен жануарларының аттарын жазып шығыңыз.
- Оңтүстік Американың картасын құрастыр.
- Қалайы –вольфрам белдеуін тап.
- Берілген номенклатураны орнына қойып шығыңыз.
- Оңтүстік Американың шөгінді және магмалық тау жыныстарын жаз.
- Оңтүстік Американың ойпаттарын көрсет.
- Оңтүстік Американың таулы қыраттарын белгіле.
- Артығын жинаңыз.
- Оңтүстік Американың шеткі нүктелерін тауып, картадан белгілеңіз.
Үлестірмелі материалдар:
№ 1
- Оңтүстік Американың шеткі нүктелерін картадан көрсет.
- Ең биік сарқырама қай өзеннің саласы? Картадан көрсет.
- Оңтүстік Американы қандай мұхиттар шайып жатыр?
№ 2
- Дүние жүзіндегі ең суы мол өзен қай материкте? Оны картадан көрсет.
- «Мысты таулар» дегеніміз не?
- Не себепті Анд тауының жағалауында Атакама шөлі қалыптасқан?
№ 3
- «Қалайы алаңы» деп қай көлді атайды? Көлді картадан көрсет.
- Парана өзенінде қандай сарқырама бар?
- Патагония үстірті материктің қай бөлігінде? Оны картадан көрсет.
VІІІ Үйге тапсырма:
§41-42 Табиғат зоналары ( мазмұндау)
Кескін картаға Оңтүстік Американың табиғат зоналарын белгілеу.
Төменде берілген үлгі бойынша кесте толтырып келу.
| Табиғат зонасы | Табиғат жағдайы | Топырағы | Өсімдігі | Жануарлары |
[bws_related_posts]
