Төле бидің төрелгі

Ұлттық шешендік өнер

Мүшел жас  үйсіндер,арғындар  тайпалар,балқаш

Билік ,

1. Шешендік сөздер – терең оймен, шебер тілмен айтылатын халық шығармасы. Ол тапқырлықпен шешендікке үйрететін көркем сөз үлгісі.
2. Шешендік сөз – алуан түрлі амал- тәсілдерге бай. Шешендік сөз сырты қандай сұлу болса,ішкі мазмұны да терең мағынаны  білдіреді.
3. Шешендік сөз— қазақ ауыз әдебиетінің  бір саласы,  ауызекі айтылып, қағазда ғана  емес, ауызда-  халық жадында сақталған, терең ойға, ұшқыр шешімге құрылады.
4. Шешендік сөздер- айтыс –дауда туып дамиды, тапқырлық , тілді байытатын, ойды кеңейтетін, мазмұнды көркем сөз.
5. Шешендік сөздер – бата-тілектен бастап, кейінгі ұрпаққа арналған өнегелі өсиет сөздерді, өмірде кездесетін керіс-келіс сөздерді қамтиды.

Кіріспе бөлім 5 мин

Үй тапсырмасы. Ұлы билер мен Ұлы шешендер кімдер?

1-2-3 сыныптағы шешендік сөздерді қайталап, еске түсіру, кесте толықтыру

Төле «Қалай еткенде бірлік болады, оның күші қандай болмақ» -дегенді сұрайды. Сонда — әкесі әуелі жауап айтпас бұрын бір бума солқылдақ шыбық алдырады:
— Балам, мынаны сындырып көрші?
Төле буылған шыбықты олай-бұлай иіп сындыра алмайды.
— Енді сол шыбықты біртіндеп сындыршы? –

Төле ортасынан буылған шыбықты шешіп, біртіндеп пырт-пырт етіп оп-оңай сындырып береді.

Әкесі : — Бұдан не түсіндің, балам? – дейді.
Сонда. Төле бала:      Не деп айтуы мүмін?
— Түсіндім, әке бұл мысалыңыздың мәнісі: ынтымағы, бірлігі мықты елді жау да, дау да ала алмайды- деген екен.

Қосымша тапсырма.   Оқулықтан оқу  .  7 жарғы баптары

1. Мемлетет ішінде тұрақсыздық жасағысы келген адам қатаң жазалансың

2.Түрік халықтарының мүддессін сатып, мемлекетке залал келтірген адам өлтірілуге тиіс.

3. кімде- кім ел ішінде жазықсыз адамды өлтірсе,сол өлтірілуі тиіс

4.Кімде-кім басқаның әйілімен күнә жасап,неке заңын бұзса,сол адам заң алдында қатаң түрде жауап беруі тиіс.

5.Кімде –кім алыс жорыққа немесе бәйгеге жайындалып,даладағы жайылымда, тұсаулы тұрған сәйгүлікті ұрлса, сол өлтірілуі тиіс.

6. кімде-кім төбелес үстінде басқа адамды жарақаттаса, сол мынадай жағдайға байланысты жауапқа тартылуы тиіс.

А)кімде кім- сол адамның көзін шығарып жіберсе,оған қызын беруі тиіс,ал қызы жоқ  болса,қызға берілетін қалың мал мөлшерінде,құн төлесін,

Б)кімде-кім біреудің қол –аяғын зақымдаса құнына өз атын төлесін.

7. кімде-кім біреудің атын немесе құүнды затын ұрласа,ол оған 10 есе мөлшерде,құн төлейтін болсын

Топ бойынша әңгімелеу ,жұптасу, топтасу.     Мазайка  құру

Мазайка ойын

1. Төле бидің сөзін тауып оқы  
2. Төле бидің сөзінің мағынасын түсіндір
3. Мәтідегі Төле би сөзі неше шумақ түрде берілген.
4. Үлкен бидің батасын оқып.
5. Төле биге берген батаның мәнісін түсіндір

Мазайканы құрастыру,талқылап, түсіндіру

Ұлттық шешендік өнер

Мүшел жас  үйсіндер,арғындар  тайпалар,балқаш

Билік ,

1. Шешендік сөздер – терең оймен, шебер тілмен айтылатын халық шығармасы. Ол тапқырлықпен шешендікке үйрететін көркем сөз үлгісі.
2. Шешендік сөз – алуан түрлі амал- тәсілдерге бай. Шешендік сөз сырты қандай сұлу болса,ішкі мазмұны да терең мағынаны  білдіреді.
3. Шешендік сөз— қазақ ауыз әдебиетінің  бір саласы,  ауызекі айтылып, қағазда ғана  емес, ауызда-  халық жадында сақталған, терең ойға, ұшқыр шешімге құрылады.
4. Шешендік сөздер- айтыс –дауда туып дамиды, тапқырлық , тілді байытатын, ойды кеңейтетін, мазмұнды көркем сөз.
5. Шешендік сөздер – бата-тілектен бастап, кейінгі ұрпаққа арналған өнегелі өсиет сөздерді, өмірде кездесетін керіс-келіс сөздерді қамтиды.

Кіріспе бөлім 5 мин

Үй тапсырмасы. Ұлы билер мен Ұлы шешендер кімдер?

1-2-3 сыныптағы шешендік сөздерді қайталап, еске түсіру, кесте толықтыру

Төле «Қалай еткенде бірлік болады, оның күші қандай болмақ» -дегенді сұрайды. Сонда — әкесі әуелі жауап айтпас бұрын бір бума солқылдақ шыбық алдырады:
— Балам, мынаны сындырып көрші?
Төле буылған шыбықты олай-бұлай иіп сындыра алмайды.
— Енді сол шыбықты біртіндеп сындыршы? –

Төле ортасынан буылған шыбықты шешіп, біртіндеп пырт-пырт етіп оп-оңай сындырып береді.

Әкесі : — Бұдан не түсіндің, балам? – дейді.
Сонда. Төле бала:      Не деп айтуы мүмін?
— Түсіндім, әке бұл мысалыңыздың мәнісі: ынтымағы, бірлігі мықты елді жау да, дау да ала алмайды- деген екен.

Қосымша тапсырма.   Оқулықтан оқу  .  7 жарғы баптары

1. Мемлетет ішінде тұрақсыздық жасағысы келген адам қатаң жазалансың

2.Түрік халықтарының мүддессін сатып, мемлекетке залал келтірген адам өлтірілуге тиіс.

3. кімде- кім ел ішінде жазықсыз адамды өлтірсе,сол өлтірілуі тиіс

4.Кімде-кім басқаның әйілімен күнә жасап,неке заңын бұзса,сол адам заң алдында қатаң түрде жауап беруі тиіс.

5.Кімде –кім алыс жорыққа немесе бәйгеге жайындалып,даладағы жайылымда, тұсаулы тұрған сәйгүлікті ұрлса, сол өлтірілуі тиіс.

6. кімде-кім төбелес үстінде басқа адамды жарақаттаса, сол мынадай жағдайға байланысты жауапқа тартылуы тиіс.

А)кімде кім- сол адамның көзін шығарып жіберсе,оған қызын беруі тиіс,ал қызы жоқ  болса,қызға берілетін қалың мал мөлшерінде,құн төлесін,

Б)кімде-кім біреудің қол –аяғын зақымдаса құнына өз атын төлесін.

7. кімде-кім біреудің атын немесе құүнды затын ұрласа,ол оған 10 есе мөлшерде,құн төлейтін болсын

Топ бойынша әңгімелеу ,жұптасу, топтасу.     Мазайка  құру

Мазайка ойын

1. Төле бидің сөзін тауып оқы  
2. Төле бидің сөзінің мағынасын түсіндір
3. Мәтідегі Төле би сөзі неше шумақ түрде берілген.
4. Үлкен бидің батасын оқып.
5. Төле биге берген батаның мәнісін түсіндір

Мазайканы құрастыру,талқылап, түсіндіру