Ана тілі. Анамның тілі-аяулы үні. Тіл және сөйлеу

Маңғыстау облысы.

Түпқараған ауданы.

Ақшұқыр мектеп-лицейі

Бастауыш сынып мұғалімі:  Абишбаева Айтолкын Мажитовна

Сабақтың тақырыбы: Ана тілі. Анамның тілі-аяулы үні. Тіл және сөйлеу.                                                              Сабақтың мақсаты:                                                                                                                                                       а) Сөйлеу мәдениетіндегі тіл қызметі  ана тілінің құдіреттілігі  туралы түсінік беру.                                        ә) Оқушылардың ана тілінде сөздік қорын қалыптастырып, логикалық  ойлау қабілетін дамыту     б) Ана тілін құрметтеуге, оны шұбарламай таза сөйлеуге тәрбиелеу . Оқушылардың патриотттық сезімін қалыптастыру

Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту сабағы, ойын сабақ.                                                                                  Сабақта пайдаланатын әдіс-тәсілдер; түсіндіру, сұрақ-жауап, көрнекілік.                                                                       Сабақтың көрнекілігі:    ақындардың суреті, тірек сызба, магнитофон                                                          Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі                                                                                             Оқушылармен амандасу. Сыныптың сабаққа дайындығы. Оқушыларды түгендеу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру, олардың назарын сабаққа аудару.                                                                      Бір, екі, үш                                                                                                                                                            Сынып іші тып-тыныш                                                                                                                                 Жалқаулықты тастаймыз.                                                                                                                                    Сабақты біз бастаймыз.                                                                                                                                      II.Мақсат қою кезеңі  -Балалар , біз сендермен  1 кезең «Әліппе кезеңін» аяқтап бүгін сендермен 2-кезең «Ана тілі кезеңімен» таныс боламыз.                                                                                                         III. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі                                                                                                                           -Бүгінгі өтетін жаңа тарау «Ана тілі. Анамның тілі-аяулы үні.» «Тіл және сөйлеу».                                          -Балалар, сөйлеу не үшін қажет? Сөйлеуде тіл қандай қызмет атқарады?                                                                            Бүгінгі өтетін тарау бастамасы С.Торайғыровтың «Сүйемін туған тілді анам тілін » өлеңімен басталады.                                                                                                                                               Сұлтанмахмұт Торайғыров  1893  жылы 28қазанда Көкшетау облысының Қызылту ауданында туған.  Екі жасында шешеден жетім қалған Сұлтанмахмұттың  балалық шағы Баянауылда өтеді. Әкесі Шоқпыт ұлын арабша  хат танытып сауатын ашады.13 жасынан өлең әңгімелер жаза бастады.  Абайдан кейінгі суреткер,  реалист ақын болып табылады. 1920жылдың 21мамыр күні көкірек ауруынан қайтыс болады.                                                                                                                        Өлеңді мен сендерге мәнерлеп оқып берейін, содан кейін талдаймыз.                                                        Сүйемін туған тілді-анам тілін,                                                                                                                             Бесікте жатқанымда-ақ берген білім                                                                                                                                                   Шыр етіп жерге түскен минутымнан,                                                                                                                        Құлағыма сіңірген таныс үнім                                                                                                                                  Оқушылардың өздеріне тізбектей оқытамын.                                                                                           Шона Смаханұлы  1942 жылы 2 қарашада Жамбыл облысы Талас ауданында «Ойық»  ауылында дүниеге келген.  Ақын, сықақшы. Ата-анасынан ерте айырылып,  балалар үйінде, интернатта тәрбиеленеді.  Бірнеше ән мәтіндерінің авторы.  Оның  есімі Алматы қаласындағы мектепке берілген.  Қазақ КСР Жоғары Кеңесінің Құрмет Грамотасымен және медальдарымен марапаттталған.  Ана тілдің  қадір-қасиетін терең танытып, қалың көптің  көңіл-жүрегіне жол тапқан.  Ана тілін ардақтап  адал қызымет етудің қыр-сырын кеңінен ашып көрсетеді.                            Анамның тілі-аяулы үні Ш.Смаханұлы,  өлеңді  оқи отырып әнімен айтқызу.Өлең арқылы ақын не айтқысы келді?  Балалар әнді магнитофоннан тыңдайды.                                                                                                                                                 Анамның тілі-аяулы үні.                                                                                                                                  Өмірге келдім,                                                                                                                                                      Анамды көрдім,                                                                                                                                                           Деді ол: жаным,                                                                                                                                                         Арайлы таңым.                                                                                                                                                       Самал боп желпіп,                                                                                                                                            Жырымен ертіп,                                                                                                                                                   Үйретті тынбай                                                                                                                                                           Бал тілін, әнін.                                                                                                                                              Қайырмасы:                                                                                                                                                         Анамның тілі — айбыным менің,                                                                                                                           Анамның тілі — ай-күнім менің!                                                                                                                          Сүйемін байтақ елімді туған,                                                                                                                            Сүйемін мәңгі — өмірді думан.                                                                                                                          Мектепке келдім,                                                                                                                                                  Ұстазды көрдім,                                                                                                                                                Тыңдадым сөзін                                                                                                                                                   Табынып, сүйіп.                                                                                                                                                  Анамның тілі,                                                                                                                                                        Аяулы үні                                                                                                                                                              Жүрекке нұрын                                                                                                                                                        Жіберді құйып.                                                                                                                                                     Сергіту сәті.                                                                                                                                                Орнымыздан тұрайық,                                                                                                                                      Гүлді жұлып алайық.                                                                                                                             Орнымыздан жылжып,                                                                                                                                             Достарға гүл сыйлайық.

IV.Жаңа материалдар бойынша түсінгендерін зерттеу кезеңі                                                                                      -Балалар , өлеңде не туралы айтылған? Сөз неден құралады? Сөйлеу  қалай жүзеге асырылады?  -Дұрыс .Сөйлеу тіл арқылы жүзеге асырылады.Ал енді мына суретке мән берейік. Суретте не көріп тұрмыз?  -Кім маған сурет бойынша шағын әңгіме құрап береді?                                                                            V. Гүлдер ойыны.  Анамның тілі-аяулы үні.  Гүлдің жапырақшаларына бір оқушыдан шығып , Анасының айтқан жылы сөздерін жазу.

1. Бекіту кезеңі Венн диаграммасы.

С. Торайғыров                                       Ш.Смаханұлы

1. Үйге тапсырма .

Бағалау. Өлеңді жаттап келу, бағалау  сұрақтардың  жауаптарына қарай, сабаққа қатысқандарына қарай бағалаймын.