Жаңылтпаштар, жұмбақтар, мақал- мәтелдер

Мырзағалиева Нұргүл Асылбекқызы.
Бастауыш сынып мұғалімі.
Қостанай облысы, Арқалық қаласы, Восточный селосы,
Восточный жалпы орта білім беретін мектебі.Шағын жинақталған 2 -3-сыныптар арасында өтілген тренинг – сабақ.
Сабақтың тақырыбы: Жаңылтпаштар, жұмбақтар, мақал- мәтелдер.
Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларды халық ауыз әдебиеті шығармасының түрлері жұмбақ, жаңылтпаш, мақал – мәтелдермен таныстыру.
Дамытушылық: Халық шығармасының бұл түрлерін бір –бірінен ажырата білуін, мәнін терең ұғып, мағынасын аша білуін және оқушылардың ойлау қабілетін, тілін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушылардың халық ауыз әдебиеті шығармасы арқылы ұлттық сезімін оятып, кішіпейілділікке, ізеттілікке, адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Тренинг – сабақ.
Көрнекі құралдар: үлестірмелі қима қағаздар, тренинг ережелері жазылған
интерактивті тақта, топ ұпайларын белгілейтін көрсеткіш.
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі.
а) Сәлемдесу. ә) Топтарға бөлу.
-Бүгінгі сабағымыз тренинг түрінде өтеді. Тренинг –сабақтың негізгі мақсаты сіздерді ұйымшылдыққа, топтасып жұмыс істеуге баулып, ойларыңды бөлісіп, ашық айтуға дағдыландыру. Сабағымызды бастамай тұрып топтарға бөлінейік. Сыныпты үш топқа бөлу. Интерактивті тақтада көрсетілген тренинг ережелерімен таныстыру.
1- топ: Білгірлер.
2- топ: Алғырлар.
3- топ: Ойшылдар.
Ережесімен таныстыру.
1. Тыныштық сақтау.
2. Бір – бірін тыңдау.
3. Қол соғу.
4. Ойын ашық айту.
Әрбір дұрыс жауап 5 ұпаймен бағаланады. Енді әр топ өздерінің :
1. Топ басшысын;
2. Уақыт есептеушісін;
3. Көпшілікке таныстырушысын сайлау керек.
— Әр топтың топ басшысы топ мүшелерін сабақ бойы бақылап, соңында еңбегіне
орай бағалайсыздар.
2. Жаңа сабақ.
1- бөлім. « Білгенге маржан, білмегенге арзан »
Әр топқа тапсырмалар таратылады. Ойлануға 2 минут.
Тапсырмалар: №1. Жұмбақты қалай түсінесің ?
№2. Мақал дегеніміз не ?
№3. Жаңылтпашты қалай түсінесің ?
Топтардың жауаптары тыңдалады.
2- бөлім. « Халық айтса, қалт айтпайды » атты бөлімде топ басшылары келіп тапсырмалар алады. Орындауға 2 минут, түсіндіруге 2 минут.
а) Мақал – мәтелдердің мағынасын ашып түсіндіру керек.
№1. Жаман аттан аяғым артық,
Жаман жолдастан таяғым артық.
№2. Көзсіз күнелтсең де көпсіз күнелте алмайсың.
№3. Білімсіз адамның сөзі білектей,
Білімді адамның сөзі жібектей.
ә) Әр топқа тақырып беріледі. Сол тақырыпқа сай 3 мақал – мәтел айту керек.Ойла-нуға 1 минут.
№1. Отан. №2. Еңбек. №3. Еріншек.
3-бөлім. « Ойлан, тап !» деп аталады.
а) Бұл бөлім бойынша 3 топқа жеке – жеке жұмбақ жасырамын. Шешуін екі тілде, яғни қазақша және орысша айту керек. Ойлануға 20 секунд.
№1. Бір үйге көзсіз боп басыңды сұғасың,
Бұл үйден көреген болып шығасың.
( мектеп, школа )
№2. Ымырт түссе шығамын,
Таң атқанда батамын.
Көк теңізде шашылып,
Көзімді ілмей жатамын.
( жұлдыздар, звёзды )
№3. Ішегіне мұз қатқан,
Өзін – өзі мұздатқан.
( тоңазытқыш, холодильник )
ә) Оқушылардың назарын интертақтаға аудару. Әр топ басшыларына берілген сөздерін оқыту.
№1. Ерін. №2. Кітап. №3. Хат.
Әр топ өздеріне тиісті сөзге жұмбақ құрастырады. Ойлануға 2 минут. Құрастырған жұмбақтарын қарсы топтарға жасырып, шешкен топқа ұпай қосылады.
1-топ. « Ти » десем тимейді,
« Тиме » десем тиеді.
( ерін )
2-топ. Қабат – қабат қаптама,
Ақылың болса аттама.
( кітап )
3-топ. Аяғы жоқ жүреді,
Тілі жоқ сөйлейді.
( хат )
4-бөлім. « Кім жаңылыспайды ? »
Ортаға топ басшыларын шақырып, жаңылтпаш оқимын. Бірден жаңылыспай қайта айтып беруі керек.
№1. Тарғыл итім талға оралды,
Талға тағы барып оралды.
№2. Тау дәу болады, дәу тау болады.
№3. Шыжып жатты шұжық,
Шұжық ақты шыжып.
Сабақты бекіту, қорытындылау:
-Тренинг сабақ ұнады ма ?
-Сабақтың басында қойған мақсатымызға жеттік пе ?
Топ басшыларының сөзін тыңдап, ұпай сандарын шығару.