Ата мұраң-асыл қазынаң

ШҚО, Тарбағатай ауданы,  Кіндікті ауылы

Ғ. Мұратбаев атындағы орта мектептің

бастауыш пәні  мұғалімі

Аяғанова  Шолпан  Оралғазықызы

Тақырыбы Ата мұраң-асыл қазынаң.

Мақсаты;1.Оқушылар бойына халқымыздың рухани байлығын сіңіру,ұлтымыздың

дәстүслерінен үлгі алдыру.

2.Салт-дәстүрге деген  қызығушылығын  арттыру.

3.Оқушыларды ұлттық салт-дәстүр үрдісінде тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі;Суретті слайдтар,үлестірмелі карточка.

Сабақтың  түрі;Дәстүрден тыс сабақ.

Сабақтыңбарысы; Ұйымдастыру кезеңі.

-Құрметті қонақтар,оқушылар! Бүгінгі тәрбие сағаттың тақырыбы;Ата мұраң-асыл қазынаң.Еліміз егемендік

алып,тұғырлы мемлекет болғанымызға биыл 21жылдай уақыт болды .

-Егемен мемлекетіміздің басқарушысы кім?

-Мемлекетімізді айқындайтын нышандарымыз нелер?

Ән Хормен;Әнұран

-Иә балалар ,еліміздің асыл қазыналарына салт-дәстүрімізде жатады.Ол да егемендігіміздің арқасында қайта

оралды.Салт-дәстүріміздің түрлері өте көп. Оның бала тәрбиесімен жалпы адам тәрбиесіне мәні зор.Салт-

дәстүріміздің қағидаларымен ережелерін жасап,осы уақытқа дейінсақтап келген-өзіміздің қазақ халқы.Осы

салт-дәстүрімізді тұрмыстық негізде әлі де қолданып жүрміз.

Ән; «Бүгінде ел ішінде»

-Сонымен қатар қазақта нақыл сөздер,мақал мәтелдер,салт-дәстүрімізге байланысты тиым сөздер өте көп.

Қай сөзін алсақ та астарында терең ой жатады.Қазір сіздер осы айтылғандардың шағын да болса куәсі бола-

сыздар.

Туған соң адам боп ,

Білімсізден жаман жоқ.

Ел дәстүрін білмесең,

Жұрт айтады «надан»-деп

 

Ата-бабаң ардақты,

Жамандыққа бармапты.

Ардай тұтып үлкенді,

Ата жолын жалғапты,

Бауырласқан тәніміз

Бұзылмаған антымыз.

Кең даланың ежелгі,

Қазақ дейтін халқымыз.

Өзге ұлттай біздіңде,

Бар дәстүрмен салтымыз.

-Ендігі  кезекте салт-дәстүр туралы әңгімелесеміз.

 

-Қуанышты жеткізуші адам «сүйінші,сүйінші»-деп келеді.Мұндайда үй иесі «Қалағаныңды ал»-дейді. Бұл шын қуану.  Бұны сүйінші сұрау дәстүрі-деп атайды.

 

-Шашу қуаныш хабар ретінде жасалатын салтанатты дәстүр.Бала дүниеге келгенде,келін түскенде,құда келгенде,осындай қуанышты кезде әжелеріміз тәтті шашады.

 

-Үйге келген қонақты құрметтеп,қарсы алып,мал сойып, қонақасы

беру-жомарттықтың,елдіктің белгісі.

 

-Құрметті қонаққа немесе жақын туған-туысына арнап,сақталған кәдесі, ет мүшелері-сыбаға деп аталады.

 

-Ерулік –басқа жерден көшіп келген көршілерге сол жерде бқрыннан тұратындар ерулік береді.Яғни қонаққа шақырады.

 

-Тоқымқағар-жас жігіт алғаш жолға шыққанда жасалатын дәстүрлі бас қосу.Мұндайда мал сойылып,ойын-сауық ,өлең-жыр айтылады.

 

-Аманат-бір адамның екінші адамға сақтауға берген заты. Аманнат- ты сақтау, оны мезгілінде қайтару-адамгершілікке жатады.Аманат- қа қиянат жасауға болмайды.

 

-Байғазы-балалардың немесе жастардың жаңа киімі үшін берілетін ақшалай немесе заттай сый.Байғазы сұраудың еш ағаттығы жоқ.

 

-Сәлем беру.Алыс жолдан келген жолаушы ауыл ақсақалдарын әдейі іздеп келіп, сәлем беру қалыптасқан дәстүріміз.

 

-Енші –балалар ер жетіп,жеке үй болғанда дүние-мүлік,мал беріледі. Мұны енші деп атайды.

Бала қаз-қаз тұрып ,аяғын тәй- тәй басқанда, туған-туыстары шақырылып, тұсауы кесіледі. Бұны тұсау кесу дәстүрі деп атайды.

 

*Ән ,Қазақтың салт-дәстүрі.

Тұсау кесу дәстүрі.Тұсауы кесілетін сәбиді  ортаға әкеліп, «тұсау кесу жыры»-айтылады.

Жолың болсын десейік,

Жолыңа нұр төсейік.

Жарылқасын алдыңнан

Тұсауыңды кесейік

Тұсауыңды кесейік.

Күрмеуіңді шешейік.

Осы кезде сәбидің тұсауы ала жіппен кесіледі. Шашу шашылып, ән айтылады.Сәбиді жүргізеді.

Қаз-қаз балам ,қаз балам,

Қадам бассаң мәз болам.

Тағы-тағы баса ғой,

Тоқымыңды жаза ғой .

Қаз баса ғой қарағым ,

Құтты болсын қадамың.

 

Ала жіппен тұсау кесу баланың келешекте ешкімнің ала жібін аттамай,ұрлық-қорлық жасама деген мағынаны білдіру. Баланың

Болашақта аппақ жолға қадам басуға үйрететін осы салт-дәстүріміз

қазақтың қазақ боп қалыптасуына көп септігін тигізгені сөзсіз.

 

Міне ,осылайша бастау алған салт-дәстүр осы біздің қоғамымыздың дәлелі. Салт –сананы,дәстүр-тәрбиені қалыптастырып,даму үстіндеміз. Ендеше ,жаңа әдіс іздемей-ақ, ұрпақты ұлтымыздың қарапайым тәрбиесі мен тәрбиелейік