Биологиялық сайыс

Шығыс Қазақстан облысы

Катонқарағай ауданы

Ақмарал ауылы

Ақмарал негізгі орта мектебінің биология пәнінің мұғалімі

Когиева Жайнагүл

Биологиялық сайыс

 

Оқушыларға сабақта   алған білімдерін тиянақтап бір жүйеге келтіру барысында сыныптан тыс жұмыстардың маңызы зор. Әртүрлі жұмыстар

жүргізу арқылы оқушыларды пәнді үйренуге қызықтыра отырып,білімдерін жетілдіруге болады.

 

Қатысушылар :                                             2топ «Аққу»

1топ «Ақкөгершін »                            Ұраны:

Ұраны :Бар ізгілік тек білімнен   алынар, Ізгілікке бастайтұғынбүгіннен,

Білімменен аспанға жол салынар.              Біргеміз біз әрқашанда біліммен.

Таныстыру                                                           Таныстыру

Ақ көгершін-ақ ниеттің белгісі ,             Нәр алады бар адамзат білімнен,

Ақ көгершін табиғаттың төл құсы       Сол ілімнің баспалдағы бүгіннен

Ақ көгершін тобымыз ғой бүгінде       Аққу тобы біз болармыз білсеңіз,

Аспанымда ақ көгершін қалқышы!     Бірге ұшқан жаңа өмірге біліммен

 

 

 

1топтың әні: « Ақ көгершін »               2топтың   әні « Аққулар»

 

Сайыстың барысы:

Түседі бүгін білім жарысына,

Жеңсеңдер қол соғамыз табысыңа.

Талапкердің талабы таудай екен,

Аямас тиіп кетсең намысына, -дей келе сайыскерлерімізді ортаға шақырамыз.

Сайысымыздың 1-кезеңі «Менен сұрақ сіздерден жылдам жауап » деп аталады

Мен сендерге 5-сұрақтан қойып шығамын.Дұрыс жауап берген ойыншыға 10 ұпайдан беріледі.

 

1топқа сұрақ

1.Көзге көрінбейтін ұсақ ағза. ( Бактерия)

2.Екі ағзаның селбесуінен пайда болған ағза. ( Қына)

3.Дәрі-дәрмек алынатын зең саңырауқұлағы. (Пенцилл)

4.Ауру туғызатын бактериялармен жаппай ауру .( Індет)

5.Жасуша ішінде тіршілік ететін паразит.(Вирус)

 

2 топқа сұрақ

1.Ашытқы саңырауқұлағының   ғылыми аты.( Қантты)

2.Қандай құс ұя салмайды. ( Көкек)

3Рефлекс құбылысын зерттеген   ғалым.( И П Павлов)

4.Бүйректе түзілетін сұйық зат.( Зәр)

5.Организмнің жеке дамуы . (Онтогенез)

 

Ойшыл болса қай бала,

Тез табады сол ғана

Қане ойланып көрейік,

Тебіреніп сәл ғана-дей келе « Ойлан тап» кезеңін бастаймыз. Бұл

кезеңде

мақалдың   жалғасын   табу   керек. Әр дұрыс жауапқа 5 ұпай беріледі.

1 Ағаш көркі жапырақ (адам көркі шүберек)

2 Дәрі шөптен шығады (дана көптен шығады)

3 Дала көркі мал (өзен көркі тал)

4 Тау бұлағымен көрікті (бұлақ құрағымен көрікті)

5 Қораңда малың болсын (көшеде талың болсын)

6 Ағаш ексең аялап (басыңда болар саябақ)

Жұмбақтар шешу

1 Жазда жайнайды күзде жайрайды ( жапырақ)

2 Мойны сұрақ белгісі   бұл қандай көл құсы   (аққу)

3 Бұйра тұлымы желменен ойнайды қызыл мұрны жерге бойлайды( сәбіз)

4 Құйрығы он қарыс бұл айбатты (жолбарыс)

5 Айбат шегер   алыстан   аң патшасы ( арыстан)

6 Уылжыған   албырт дәмі   ғажап (алмұрт)

 

 

3 кезең «ПОЛИГЛОТ»кезеңі   деп аталады.

Полиглот-көп тілді меңгерген адам.

 

 

Ұлылардың ұрпағымыз кешегі,

Ой қалдырған ,сөз қалдырған еселі

Тартыстағы сайысқа да қатысып,

Сұрақтарды   білімділер шешеді, дей келе- бұл кезеңде   біздің балаларымыздың 2 тілде қаншалықты сөйлей білетінін көрейік. Әр жауап сайын 10-ұпайдан.

 

Қораңда малың болсын, көшеңде …болсын (талың ,дерево)

Адам көркі шүберек,ағаш көркі .(.жапырақ ,лист)

Құлан   құдыққа құласа, құлағында … ойнайды (құрбақа ,жаба)

Жалғыз кірпіш қорған болмас , жалғыз ағаш … болмас (орман , лес)

Қыз өссе елдің көркі, … өссе жердің көркі (гүл, цветок)

Біреуге мал қайғы біреуге       (жан қайғы)

Мақтаның анасы жер   атасы (су, вода)

Ауру   қалса да     әдет   қалмайды    (больной)

 

4 кезең «Көкпар» кезеңі

Көз   сүзіп,nанып   қарама   құр,

Байлыққа жету үшін   керек ақыл

Талпынған талаптанған, еңбек еткен,

Еш кетпес маңдай терің, табан ақың –дей келе   дене мүшелері   әртүрлі

жануардан құрастырылған сурет салу,

фантастикалық құс   салу

1-2т Басы-бұғы , мойны-керік , денесі-жолбарыс, аяғы-лама , құйрығы-ат

Тез әдемі салынған суретке 5 ұпай беріледі

 

 

5 кезең «Білім биржасы»

Тағы   келді сыналар шақ айналып,

Тереңіне білім теңіз байланып

Жылдамдығың алғырлығың сыналар,

Шыңға шықшы біліміңе сайланып 2-топқа да 7 сұрақтан беріледі

 

1топқа сұрақ

1.Тері ауруларын зерттейтін ғылым.( Дерматология)

2.Қан ұйымайтын ауру.( Гемофилия)

3.Ұша алмайтын құс.( Пингвин)

4.Жүйке жасушасы. ( Нейрон)

5.Қызыл түсті қан жасушасы .( Эритроцит)

 

2топқа сұрақ

1.Бунақденелілерді зерттейтін ғылым. ( Энтомология)

2.Адамдағы хромосома саны . (46)

3.Цитология нені зерттейді. ( Жасушаны)

4.Роберт Гук қай жылы жасушаны ашты .( 1665ж.)

5.Қан түзуші ұлпа. (Дәнекер.)

6 кезең « Шешендік өнер»деп аталады

 

2 топ   2 тақырыптың бірін таңдап алады әр топ 5минут ішінде шығарма

жазады . Сөйлеу мәнері, сөз саптауы,   сөйлем құрай білуі, шығармашы-

лықпен жұмыс істеуі ескеріледі, шығармалары мазмұнды шыққан топ     жеңеді,әрі  10 ұпай беріледі.

1тақырып « Адамның қоршаған ортаға әсері».

2тақырып « Қазақстанның экологиялық жағдайын жақсартуға   менің

қосар үлесім»

 

 

7 кезең» Тартыс»кезеңі деп аталады.

Бұл кезеңде ән тартысы болады

1топ құстар туралы бір ән бастайды , 2 топ осы әнді   аяқтайды немесе   2топ бастайды бір әнді ,

1топ аяқтайды. Неғұрлым әнді көп айтқан топ жеңеді.

 

8 кезең «Шыңға шығу »кезеңі деп аталады.

Қазақпыз ғой бәйге десе қозатын,

Қосатұғын күрең атын,боз атын

Басталады»Бәйге» атты   жарысың

Шықсын шәкірт шыңдарға қол созатын — ,дей келе 2топтың оқушысы

шығып өз зерттеу жұмыстарын қорғайды, дұрыс қорғаған топқа 10 ұпай беріледі.

1 топ                                                                       2 топ

«Алманың емдік қасиеті »                 « Кактус өсімдігі»

Қай топ осы екі өсімдіктің пайдасын терең дәлелдесе, сол топ жеңеді,

10ұпай беріледі.

 

Когиева Жайнагүл,

Ақмарал негізгі орта мектебінің биология пәнінің мұғалімі

Биологиялық сайыс

 

Оқушыларға сабақта   алған білімдерін тиянақтап бір жүйеге келтіру барысында сыныптан тыс жұмыстардың маңызы зор. Әртүрлі жұмыстар

жүргізу арқылы оқушыларды пәнді үйренуге қызықтыра отырып,білімдерін жетілдіруге болады.

 

Қатысушылар :                                             2топ «Аққу»

1топ «Ақкөгершін »                            Ұраны:

Ұраны :Бар ізгілік тек білімнен   алынар, Ізгілікке бастайтұғынбүгіннен,

Білімменен аспанға жол салынар.              Біргеміз біз әрқашанда біліммен.

Таныстыру                                                           Таныстыру

Ақ көгершін-ақ ниеттің белгісі ,             Нәр алады бар адамзат білімнен,

Ақ көгершін табиғаттың төл құсы       Сол ілімнің баспалдағы бүгіннен

Ақ көгершін тобымыз ғой бүгінде       Аққу тобы біз болармыз білсеңіз,

Аспанымда ақ көгершін қалқышы!     Бірге ұшқан жаңа өмірге біліммен

 

 

 

1топтың әні: « Ақ көгершін »               2топтың   әні « Аққулар»

 

Сайыстың барысы:

Түседі бүгін білім жарысына,

Жеңсеңдер қол соғамыз табысыңа.

Талапкердің талабы таудай екен,

Аямас тиіп кетсең намысына, -дей келе сайыскерлерімізді ортаға шақырамыз.

Сайысымыздың 1-кезеңі «Менен сұрақ сіздерден жылдам жауап » деп аталады

Мен сендерге 5-сұрақтан қойып шығамын.Дұрыс жауап берген ойыншыға 10 ұпайдан беріледі.

 

1топқа сұрақ

1.Көзге көрінбейтін ұсақ ағза. ( Бактерия)

2.Екі ағзаның селбесуінен пайда болған ағза. ( Қына)

3.Дәрі-дәрмек алынатын зең саңырауқұлағы. (Пенцилл)

4.Ауру туғызатын бактериялармен жаппай ауру .( Індет)

5.Жасуша ішінде тіршілік ететін паразит.(Вирус)

 

2 топқа сұрақ

1.Ашытқы саңырауқұлағының   ғылыми аты.( Қантты)

2.Қандай құс ұя салмайды. ( Көкек)

3Рефлекс құбылысын зерттеген   ғалым.( И П Павлов)

4.Бүйректе түзілетін сұйық зат.( Зәр)

5.Организмнің жеке дамуы . (Онтогенез)

 

Ойшыл болса қай бала,

Тез табады сол ғана

Қане ойланып көрейік,

Тебіреніп сәл ғана-дей келе « Ойлан тап» кезеңін бастаймыз. Бұл

кезеңде

мақалдың   жалғасын   табу   керек. Әр дұрыс жауапқа 5 ұпай беріледі.

1 Ағаш көркі жапырақ (адам көркі шүберек)

2 Дәрі шөптен шығады (дана көптен шығады)

3 Дала көркі мал (өзен көркі тал)

4 Тау бұлағымен көрікті (бұлақ құрағымен көрікті)

5 Қораңда малың болсын (көшеде талың болсын)

6 Ағаш ексең аялап (басыңда болар саябақ)

Жұмбақтар шешу

1 Жазда жайнайды күзде жайрайды ( жапырақ)

2 Мойны сұрақ белгісі   бұл қандай көл құсы   (аққу)

3 Бұйра тұлымы желменен ойнайды қызыл мұрны жерге бойлайды( сәбіз)

4 Құйрығы он қарыс бұл айбатты (жолбарыс)

5 Айбат шегер   алыстан   аң патшасы ( арыстан)

6 Уылжыған   албырт дәмі   ғажап (алмұрт)

 

 

3 кезең «ПОЛИГЛОТ»кезеңі   деп аталады.

Полиглот-көп тілді меңгерген адам.

 

 

Ұлылардың ұрпағымыз кешегі,

Ой қалдырған ,сөз қалдырған еселі

Тартыстағы сайысқа да қатысып,

Сұрақтарды   білімділер шешеді, дей келе- бұл кезеңде   біздің балаларымыздың 2 тілде қаншалықты сөйлей білетінін көрейік. Әр жауап сайын 10-ұпайдан.

 

Қораңда малың болсын, көшеңде …болсын (талың ,дерево)

Адам көркі шүберек,ағаш көркі .(.жапырақ ,лист)

Құлан   құдыққа құласа, құлағында … ойнайды (құрбақа ,жаба)

Жалғыз кірпіш қорған болмас , жалғыз ағаш … болмас (орман , лес)

Қыз өссе елдің көркі, … өссе жердің көркі (гүл, цветок)

Біреуге мал қайғы біреуге       (жан қайғы)

Мақтаның анасы жер   атасы (су, вода)

Ауру   қалса да     әдет   қалмайды    (больной)

 

4 кезең «Көкпар» кезеңі

Көз   сүзіп,nанып   қарама   құр,

Байлыққа жету үшін   керек ақыл

Талпынған талаптанған, еңбек еткен,

Еш кетпес маңдай терің, табан ақың –дей келе   дене мүшелері   әртүрлі

жануардан құрастырылған сурет салу,

фантастикалық құс   салу

1-2т Басы-бұғы , мойны-керік , денесі-жолбарыс, аяғы-лама , құйрығы-ат

Тез әдемі салынған суретке 5 ұпай беріледі

 

 

5 кезең «Білім биржасы»

Тағы   келді сыналар шақ айналып,

Тереңіне білім теңіз байланып

Жылдамдығың алғырлығың сыналар,

Шыңға шықшы біліміңе сайланып 2-топқа да 7 сұрақтан беріледі

 

1топқа сұрақ

1.Тері ауруларын зерттейтін ғылым.( Дерматология)

2.Қан ұйымайтын ауру.( Гемофилия)

3.Ұша алмайтын құс.( Пингвин)

4.Жүйке жасушасы. ( Нейрон)

5.Қызыл түсті қан жасушасы .( Эритроцит)

 

2топқа сұрақ

1.Бунақденелілерді зерттейтін ғылым. ( Энтомология)

2.Адамдағы хромосома саны . (46)

3.Цитология нені зерттейді. ( Жасушаны)

4.Роберт Гук қай жылы жасушаны ашты .( 1665ж.)

5.Қан түзуші ұлпа. (Дәнекер.)

6 кезең « Шешендік өнер»деп аталады

 

2 топ   2 тақырыптың бірін таңдап алады әр топ 5минут ішінде шығарма

жазады . Сөйлеу мәнері, сөз саптауы,   сөйлем құрай білуі, шығармашы-

лықпен жұмыс істеуі ескеріледі, шығармалары мазмұнды шыққан топ     жеңеді,әрі  10 ұпай беріледі.

1тақырып « Адамның қоршаған ортаға әсері».

2тақырып « Қазақстанның экологиялық жағдайын жақсартуға   менің

қосар үлесім»

 

 

7 кезең» Тартыс»кезеңі деп аталады.

Бұл кезеңде ән тартысы болады

1топ құстар туралы бір ән бастайды , 2 топ осы әнді   аяқтайды немесе   2топ бастайды бір әнді ,

1топ аяқтайды. Неғұрлым әнді көп айтқан топ жеңеді.

 

8 кезең «Шыңға шығу »кезеңі деп аталады.

Қазақпыз ғой бәйге десе қозатын,

Қосатұғын күрең атын,боз атын

Басталады»Бәйге» атты   жарысың

Шықсын шәкірт шыңдарға қол созатын — ,дей келе 2топтың оқушысы

шығып өз зерттеу жұмыстарын қорғайды, дұрыс қорғаған топқа 10 ұпай беріледі.

1 топ                                                                       2 топ

«Алманың емдік қасиеті »                 « Кактус өсімдігі»

Қай топ осы екі өсімдіктің пайдасын терең дәлелдесе, сол топ жеңеді,

10ұпай беріледі.