Иммунитет, иммунитет түрлері. ЖИТС.

Головацкий  атындағы  орта  мектеп

Панфилов  ауданы  

Биология  пәнінің  мұғалімі:

Рысбаева  Гульмира  Бейсембайқызы

Сабақтың  тақырыбы:  Иммунитет,   иммунитет түрлері. ЖИТС.

Сабақтың   мақсаты:    1.    Иммунитет, иммунитет түрлері жөнінде оқушыларға      білім беру.  ЖИТС  ауруын  алдын ала алу жолдары    айқыну.

2. Оқушылардың ойлау қабілетін дамту.
3.   Салауаттты өмір сүру салтын  насихаттау.

 

Сабақта қолданылатын көрнекіліктер: интерактивті тақтаға жасалынған дидактикалық тапсырмалар

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру. Сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.

Үй жұмысын тексеру.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

ІІІ. Пысықтауға арналған тапсырмалар

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру. Қорытындылау.

Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстырғаннаң кейін  3 қатарға бағалау парақтары  беріледі:

 

№	Оқушының аты-жөні	фронт. жұмыс 0-5 балл	ұй жұмысы 0-5 балл	қосым. ақпар. 0-5 балл	сынып жұмыс 0-5 балл	балл, баға
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Үй жұмысын тексеру.

І.    Фронтальдық жұмыс. Сұрақтар:

1. Ағзаның ішкі ортасы.
2. Қанның құрамы.
3. Қан жасушалары.
4. Қанның қызыл түсті пигменті.
5. Адам ағзасында қанның мөлшері.
6. Оксигемоглобин дегеніміз не ?
7. Қан құрамындағы қант.
8. Қан ағзада қандай қызмет атқарады ?
9. Қанның құрамындағы ерімейтін тұз.
10. Микробтарды жойып жіберетін жасуша.
11. Қанның үйюына қатысатын нәруыз

12.Қанның үйымауынан болатын ауру

13. Тромбоциттердің саны
14. Лейкоциттердің саны
15. Эритроциттердің саны.

 

ІІ.  Денгейлеп тапсырма беру. Тақтада карточкалар бойынша жұмыс.

қызыл-      1.  Иммундық жүйенің шеткі мүшелерін сипаттандар.

2. Т- лимфоциттері қандай қызмет атқарады ?
3. В- лимфоциттері ағзада қандай рөл атқарады ?

көк—          1.  Кемік майының қызметі

2. Жұтқыншақтағы лимфа сақинасында қандай бадамша бездер бар?
3. Т-лимфоцит жасушалары қандай иммунитетттің қалыптасуына әсер етеді ?

сары-        1.Көкбауыр қай жерде орналасқан ?

2. Қарсыденелер дегеніміз не?
3. Иммундық жүйеге қандай мүшелер жатады ?

ІІІ.  Оқушылардың ғалымдар туралы қосымша ақпараттарын тындау,

(  алдын-ала тапсырма берілген).

 

Жаңа сабақ.

а ) Мұғалім иммунология, иммунитет, иммунитет түрлері жөнінде түсінік береді.

Соныменең   :  сенің иммундық жүйең сенің организміннің  жасушаларын басқа жасушалардан ,( мысалы бактериялардан,)  сенің организіміне түссе, онда ақ қан түйіршіктері оларды ажыратадыда, шабуылдай бастайды.

Иммунитет- ағзаның түрлі жұқпалы аурулар мен әр түрлі бөгде денені қабылдамауға

қарсы тұру қасиеті.

Иммунитеттің түрлері

 

 

 

табиғи, туа   біткен                                                            жасанды

адмдар және жануарлардың белгілі                 егер организмге түрлі биологиялық препа-

бір түріне тән.Мысалы:  адамдар  ірі қара      раттарды енгізсе пайда болатың иммунитет

ның ауруымен ауырмайды- жылқының          ол микробтың бір түріне ғана арналады.

мақасымен, иттің, шошқаның обасымен        Бұл иммунитет тұрақсыздау, мысалы бұ-

ауырмайды.                                                         зауға  парафит ауруына жасалған иммунитет

6 айға дейін сақталады.

 

 

 

 

 

Антидене, антиген, лимфациттер деген түсініктерді  оқушылардың естеріне салу.

б) Қан туралы ертедегі түсінік.

Адамдар көптеген уақыттар бойы қанды құдыретті, қасиетті күш ретінде таныды. Қанмен бір-біріне адал анттарын берісті. Қазақта «қан жылап тұрып айтты» деген сөз бар, бұл да қанның құдыретіне байланысты айтылған сөз қолданысты. Ежелгі гректерде құдайларына құрбандыққа қан апаратын дәстүр болған. Гректер қанды «жан» тасымалдаушы ретінде таныды. Гиппократ жүйке ауруына шалдыққандарға дені сау адамдардың қанын ем ретінде ішуді ұсынған. Ол дені сау адамдардың қаны таза болады деп есептеген.

Қанды ертеректе дәрілік сусындар қатарына жатқызып келді. Ержүрек және ақкөңіл адамдардың қандарын құю адамдарды ұлы батыр қылады деген теріс пікірде болған. Мысалы, Рим папасы Иннокентий VIII қартайған кезінде үш жас өспірімнің қанын өзіне құюды бұйырған, соң өкінішке ұрындырып, Рим папасы да, жас өспірімдер де өлген. Ал Франция ханшайымы Мария Медичи (XVII ғ.) кәрілікке қарсы қан ішіп отырған, бірақ одан оған ешқандай ем қонбаған.

Адамдар қан айналым және жүрек қағысы туралы білсе де, оның себебін түсіндіре алмады. Аристотельдің бұдан 2300 жыл бұрын «Қан мен жылу жүректе түзіледі» деген оғаш пікірі ғылымда XX ғасырдай дұрыс делініп келді.

Мигулэю Сервет Везалий еңбектерінің негізінде кіші қанайналым жолын  1553 жылы ашты. Уильям Гарвей 1628 жылы «Жануарлар қаны мен жүрек қозғалысына анатомиялық зерттеу» еңбегінде қанайналымды толық түсіндіріп берді.

Қан топтары-    І,ІІ,ІІІ,ІV  78-кесте қан топтарының үйлесімі.

Донор-өз еркімен қан беретін адам

Реципиент-қанды қабылдайтын адам.

ЖИТС-жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромы. Қоздырушы –

вирус,  лимфоциттерді зақымдайтын вирус-  ИТВ- иммундық тапшылық вирусы  ВИЧ. Бұл аурудын пайда болғанына 20 жылдан асты, сондықтан

ЖИТС-ты ХХ  ғасырдын індеті деп аталады.  1983 жылы ен алғаш рет

Францияда содан кейін АҚШ-да алынып сипатталды.  Бұл вирус антиденелерді жасайтын қан лимфоциттерін тандап жойады.

 

Пысықтауға арналған тасырмалар :

1. Табиғи және жасанды иммунитетке мысалдар келтіру;
2. ЖИТС ауруын алдын алаалу жолдары—- үлестірме парақтар таратылады
3. Қимыл белсенділігі-күн бойына сергектіктің қуаты—

оқушылар өз ұсыныстарын   жасайды.

 

Бағалау .

Ұй тапсырмасын беру:       Иммунитет түрлері .      №  1-2  сәйкестігін табу.