Басы » Биология » 8 сынып Биология пәнінен тест тапсырмалары мен жауаптары

8 сынып Биология пәнінен тест тапсырмалары мен жауаптары

16 января 2025 Биология Пікір қосу 103 рет қаралды

1.Ағза мүшелерінің қызметін зерттейтін ғылым:

  1. A) Гигиена.
  2. B) Өсімдіктану.
  3. C) Физиология.
  4. D) Жануартану.
  5. E) Психология.

 

2.Медицинаның негізін құрайтын, өзара байланысты ғылымдар:

  1. Палеонтология
  2. Гигиена
  3. Анатомия
  4. Ботаника
  5. Морфология
  6. Популяция
  7. Фенология
  8. Фитология

 

3.Жүректің  жұмысын зерттеу әдісі :

А) Электрокардиография

В) Электроэнцефолография

С) Флюрография

  1. D) Радиография

Е) Эндоскопия

 

4.Мидың жұмыс істеу белсенділігін анықтау әдісі:

  1. A) Электроэнцефолография
  2. B) Эколокация
  3. C) Компьютерлік томография
  4. D) Антропометриялық
  5. E) Гистологиялық

 

5.Адам ағзасының құрылысын, атқаратын қызметін және дамуын зерттейтін ғылым:

  1. A) Гигиена.
  2. B) Физиология.
  3. C) Экология.
  4. D) Тәнтану.
  5. E) Эмбриология

 

6.Әр адамның жеке қасиеттерін зерттейтін ғылым:

  1. A) Психология
  2. B) Биосфера
  3. C) Тәнтану
  4. D) Физиология
  5. E) Гигиена

 

  1. Ағзадағы тіршілік құбылыстарын және мүшелердің қызметін зерттейтін ғылым:
  2. A) Физиология.
  3. B) Гигиена.
  4. C) Экология.
  5. D) Тәнтану.
  6. E) Медицина

 

8.Ағза мүшелерінің қызметін зерттейтін ғылым:

  1. A) Өсімдіктану.
  2. B) Жануартану.
  3. C) Психология.
  4. D) Гигиена.
  5. E) Физиология.

 

9.Физиологияны зертейтін ғылым:

  1. A) Ағзаның ортамен байланысын.
  2. B) ұлпа құрылысын.
  3. C) Денсаулыкты сақтау жағдайларын.
  4. D) Ағзаның тіршілігін, мүшелердің қызметін.
  5. E) Жасушаның химиялык құрамын

 

  1. Тәнтану ғылымы зерттейді:

А) біртұтас ағза, жеке жасушалар, мүшелер, мүшелер және олардың жүйелерінің қызметін.

В) ағзаның, оның мүшелері, ұлпалар, жасушалардың құрылысын.

С) адамға тән жеке өзіндік мінез-құлық процестерінің жалпы заңдылықтарын.

  1. D) органикалық дұниенің тарихи дамуын.

Е) адам денсаулығын сақтау шараларын.

 

  1. Физиология ғылымы зерттейді:

А) біртұтас ағза, жеке жасушалар, мүшелер, мүшелер және олардың жүйелерінің қызметін.

В) ағзаның, оның мүшелері, ұлпалар, жасушалардың құрылысын

С) тірі ағзалардың құрсақ ішіндегі дамуын.

  1. D) адам денсаулығын сақтау шараларын.

Е) органикалық дүниенің даму тарихын

 

  1. Гигиена ғылымы зерттейді:

А) органикалық дүниенің даму тарихын.

В) ағза, оның мүшелері, ұлпалар, жасушалардың құрылысын.

С) біртұтас ағза, жеке жасушалар, мүшелер, мүшелер жәнеолардың жүйелері қызметін.

  1. D) адам денсаулығын сақтау жағдайларын.

Е) өсімдіктер мен жануарлар ұлпаларын.

 

 

 

 

Анатомия мен физиология ғылымдарының қысқаша даму тарихы

 

 

1.»Ми рефлекстері» деген ғылыми еңбекті жазған кім?

  1. A) И.И.Мечников
  2. B) Н.И.Пирогов
  3. C) П.К.Анохин
  4. D) М.И.Сеченов
  5. E) И.П.Павлов

 

2.Адам ағзасының құрылысын, атқаратын қызметін және дамуын зерттейтін ғылым:

  1. A) Гигиена.
  2. B) Физиология.
  3. C) Экология.
  4. D) Тәнтану.
  5. E) Эмбриология

 

3.Әр адамның жеке қасиеттерін зерттейтін ғылым.

  1. A) Психология
  2. B) Биосфера
  3. C) Тәнтану
  4. D) Физиология
  5. E) Гигиена

 

4.«Ми рефлекстері» деген кітабінің авторы:

  1. A) Анохин П.К.
  2. B) Павлов И.П.
  3. C) Сеченов И.М.
  4. D) Мечников И.И.
  5. E) Пирогов Н.И.

 

5.Ағзадағы тіршілік құбылыстарын және мүшелердің қызметін зерттейтін ғылым:

  1. A) Физиология.
  2. B) Гигиена.
  3. C) Экология.
  4. D) Тәнтану.
  5. E) Медицина

 

  1. Валеология ғылымы үйретпейді
  2. A) Ән айту
  3. B) Сезім мүшелерінің гигиенасын сақтау
  4. C) Күнге қыздырыну, ауада шынығу, гимнастикаменайналысу
  5. D) Тісті күту, дұрыс тамақтану
  6. E) Салқын суменшайыну, шомылу

 

7.Қазіргізамандағыфизиологиялық теорияға И. П. Павловтың қосқан үлесі:

А) тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік құбылыстарын ашты.

В) барлык өсімдіктер мек жануарлардың біртұтастығын дәлелдеді.

С) ағза онтогенезінде олардың тарихи дамуының филогенездің жаңа жолдары салынатынын көрсетті.

  1. D) асқазан сөлі бөлінуінің нейрогуморальдық жолмен реттелуінкөрсетті.

Е) жеке және тарихи дамудың бір тұтастылығын қайталайтындығын дәлелдеді.

 

  1. 1862 жылы И. М. Сеченов қандай ірі жаңалықашқанын көрсетіңіз:

А) жануарлар мен өсімдіктердің шығу тегінің бір екендігі.

В) асқазандағы сөлдің бөлінуіндегі нейрогуморальдық реттеудіңмаңызы.

С) вирустардың ашылуы.

  1. D) орталык жүйке жүйесіндегі қозу мен тежелуді ашты.

Е) жоғары дәрежелі жүйке қызметінін жалпы теориясының негізінсалды.

 

  1. 9. И. П. Павловты әлемге әйгілі еткен еңбегі не туралы екендігін көрсетіңіз:

А) Бүкіл жер шары тірі ағзаларының біртұтастығы.

В) Жануарлар мен адамның шартты рефлекстерінін қызметі.

С) Адамдағы иммунитеттің калыптасуы.

  1. D) Адамдағы тұқым қуалайтын өзгергіштік.

Е) Ақыл-естің физиологиялык табигаты.

 

  1. Анатомиянын негізін қалаған:

А) И.И. Столышков.

В) С.Л. Боткин.

С) А. Везалий.

D)И.М. Сеченов.

Е) У. Гарвей.

 

11.Анатомия ғылымының негізін салушы

  1. И.П.Павлов
  2. А.Везалий
  3. Гиппократ
  4. К.Гален
  5. Әл-Фараби

 

12.Орталық жүйке жүйесіндегі тежелу құбылысын ашқан ғалым

  1. И.П.Павлов
  2. Гиппократ
  3. И.М.Сеченов
  4. К.Гален
  5. А.Везалий

 

13.Асқорыту физиологиясын зерттеп, шартты рефлексті ашты:

  1. К.Гален
  2. А.Везалий
  3. Гиппократ
  4. И.П.Павлов
  5. Досмұхамедов

 

14.Асқорыту мүшелерінің физиологиялық қызметін зерттеген ғалым:

  1. И.И.Мечников
  2. И.М.Сеченов
  3. А.И.Опарин
  4. Л.Пастер
  5. И.П.Павлов

 

15.Қанның қантамырлардың бойымен тұйық түрде ағатынын ашты

  1. И.И.Мечников
  2. Луи Пастер
  3. И.П.Павлов
  4. У .Гарвей
  5. И.М.Сеченов
  6. Ми сауыты сүйектері бір-бірімен жік арқылы байланысатынын сипаттаған ғалым
  7. У. Гарвей
  8. А. Везалий
  9. Гиппократ
  10. К. Гален
  11. Досмухамедов
  12. Асқорыту мүшелерінің қызметін зерттеп табысқа жеткен ғалым
  13. И. Павлов
  14. В. Прейер
  15. К. Линней
  16. Ж. Кювье
  17. Ч. Дарвин
  18. Орыс ғалымы И.М.Сеченовтың ғылыми еңбегінің атауы
  19. A) Адамның тән тірлігі
  20. B) Ми рефлекстері
  21. C) Адам табиғаты туралы этюдтер
  22. D) Тіршілік үшін күрес
  23. E) Табиғи сұрыпталу

 

 

 

 

  • 1. Адамның тірі ағзалар жүйесіндегі алатын орны

 

 

1.Горилланың адамға жақындық белгісі:

  1. A) 12 жұп қабырғасы.
  2. B) Қол, бас, табан, жамбас құрылысы.
  3. C) Бассүйек құрылысы.
  4. D) Жалпақ төс сүйегі.
  5. E) Аяқ-қолының мөлшері.

 

2.Адамдағы атавизм белгілері:

  1. A) Адам қаңқасындағы құйымшақ.
  2. B) Қалың түктілігі.
  3. C) Соқыр ішек өскіні.
  4. D) Үшінші қабақ.
  5. E) Құлақ қалқаны.

 

3.Сөйлеу қабілеті жоқ, құралдары тастан жасалған қарапайым ғана, миының көлемі 600см³ адам:

  1. A) Австралопитек.
  2. B) Синантроп.
  3. C) Кроманьон.
  4. D) Питекантроп.
  5. E) Неандерталь.

 

4.Дриопитектердің адамнан айырмашылығы

  1. A) төрт аяқпен жүрген, ми сауыты кішкене, еңбек құралы болмаған
  2. B) отты пайдаланып, қоғамдасып тіршілік еткен
  3. C) тік табанын тіреп жүрген
  4. D) ми сауыты бет сүйегінен үлкен болған
  5. E) еңбек құралдары тас ағаштан жасалған

 

5.Синантроптың қаңқа қалдығы табылған жер :

  1. A) Азия.
  2. B) Пекин.
  3. C) Германия.
  4. D) Европа.
  5. E) Австралия.

 

6.Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы:

А) Палеонтология

В) Экология

С) Антропология

  1. D) Микология

Е) Зоология

 

7.Ежелгі адамдардың ғылыми атауы:

А) Архантроп

В) Палеонтроп

С) Неоантроп

  1. D) Кроманьон

Е) Неандерталь

 

8.Қаңқа қалдығы Ява аралынан табылған ежелгі адамдар тобы:

А) Питекантроп

В) Синантроп

С) Палеонтроп

  1. D) Кроманьон

Е) Неандерталь

 

9.Қаңқа қалдығы 1937 жылы Пекин маңындағыүңгірлерде табылған:

А) Палеонтроп

В) Синантроп

С) Питекантроп

  1. D) Неоандроп

Е) Кроманьон

 

10.Рудимент :

А) Түкті адам

В) Көп емшекті адам

С) Құйрықты бала

  1. D) Соқырішек

Е) Омыртқалы адам

 

11.Атавизм :

А) Соқырішек

В) Түкті адам

С) Үшінші қабақ

  1. D) Құлақ маңындағы бұлшықет

Е) Терідегі түктер

 

12.25-14 млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғы тегі:

А) Парапитектер

В) Дриопитектер

С) Рамапитектер

  1. D) Аустралопитектер

Е) Питекантроптар

 

13.Негроидтік нәсілдердің белгілері:

А) Ұзын бойлы, терісі ақшыл түсті

В) Қыр мұрынды, жұқа ерінді

С) Мұрыны жалпақ, еріндері қалың

  1. D) Шашы ұзын, салалы әрі ашық

Е)Терісінің түсі қоңырқай

 

14.Еуропеоидтік нәсілдердің белгілері:

А) Шаштары бұйра әрі қара түсті

В) Бет пішіні сопақша, қыр мұрынды

С) Көздері қысықтау

  1. D) Еріндерінің қалыңдығы орташа

Е) Мұрны жалпақ

 

15.Монголоидтік нәсілдердің белгілері:

А) Жалпақ бетті, көздері қысықтау

В) Терісі ақшыл түсті

С) Қыр мұрынды

D)Шаштары бұйра

Е) Еріндері қалың

 

  1. Адамды жануарлардан ерекшелейтін белгі:

А)бірінші сигналдық жүйе.

В) екінші сигналдык жүйе.

С) шартты рефлекстер.

  1. D) шартсыз рефлекстер.

Е) м

 

  1. Адам
  2. Эволюциялық түр
  3. Ассоциалды түр
  4. Биоәлеуметтік түр
  5. Биологиялық түр
  6. Әлеумeттік түр

 

 

 

 

АРЫ ҚАРАЙ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ……………………..

  • 19. Алыстан және жақыннан көргіштік

Көз гигиенасы

 

 

1.Заттың пішіні мен түсін ажырататын көздің

  1. A) тор қабықшасы ішіндегі құтыша.
  2. B) ақ қабықшасы.
  3. C) көз бұршағы.
  4. D) нұрлы қабықшасы.
  5. E) қасаң қабықшасы.

 

  1. Жүріп бара жатқан көлікте оқудың көзге зиянды әсері-
  2. A) Колба тәрізді клеткаларды тітіркендіреді.
  3. B) Торлы қабықты тітіркендіреді.
  4. C) Көз рецепторын тітіркендіреді.
  5. D) Көз қарашығын үлкейтеді.
  6. E) Көз бұршағын өзгертеді.

 

  1. Оқу кезінде затты орналастыру қашықтығы:
  2. A) 33-35 см.
  3. B) 40-50 см.
  4. C) 20-25 см.
  5. D) 10-15 см.
  6. E) 15-20 см.

 

  1. Көру бұршағының сыртына орналасып, оны қорғап тұратын көздің мөлдір бөлігі:
  2. A) Тор қабықша.
  3. B) Нұрлы қабықша.
  4. C) Қасаң қабықша.
  5. D) Шыны тәрізді дене.
  6. E) Тамырлы қабықша.

 

  1. Көру мүшесінің көмекші бөлігіне жататындар
  2. A) Көз бұршағы.
  3. B) Шыны тәрізді дене.
  4. C) Қабақ.
  5. D) Тор қабықша.
  6. E) Қасаң қабықша.

 

  1. Шаңқая түскен жарықтың көзге әсері-
  2. A) Рецепторларды тітіркендіреді.
  3. B) Жақыннан көргіштік дамиды.
  4. C) Соқыр болады.
  5. D) Алыстан көргіштік дамиды.
  6. E) Қан тамырларын кеңейтеді.

 

  1. Оқу кезінде затты орналастыру қашықтығы-
  2. A) 20-25 см.
  3. B) 25-30 см.
  4. C) 15-20 см.
  5. D) 10-15 см.
  6. E) 30-35 см.

 

  1. Көзге шаң-тозаң түскенде болатын ауру

А) ревит

В) коньюктивит

С) дальтонизм

  1. D) цистит

Е)аппендицит

 

  1. Туа біткен, түс айыра алмайтын көз ауруы

А)дальтонизм

В) мешел

С) ревматизм

  1. D) цирроз

Е) кретинизм

 

  1. Анализатор туралы ұғымды қолданған ғалым:

А)И.П.Павлов

В) И.М.Сеченов

С) И.И.Мечников

  1. D) Пирогов

Е) Ч.Дарвин

 

11.Көз жасынын, аткармайтын қызметі.

А) Көзді тітіркендіреді.

В) Бөгде түскен заттарды сыртқа шығарады

С) Көзді ылталдайды.

В) Жылытады.

Е) Зиянды микробтарды жояды.

 

12.«Анализатор» деген ұғымды алғаш атаған ғалым

А) Й. М. Ссченов

В) Эдуард Дженнер

С) Гиплократ

  1. D) Клавдий Гален

Е) II. П. Павлов

 

  1. Сезім мүшелеріне жатпайды.

А) Асқазан

В) Құлақ

С)Тіл

  1. D) Мұрын

Е)Көз

 

  1. Көздің қосалқы мүшссіне жатпайды:

А)Қасаң қабық

В)Кірпік

С)Қас

В)Жас безі

Е)Қабақ

 

  1. Қан тамырларына бай тамырлы қабықша.

А) Ішкі қабықша.

В) Көз карашығы.

С)Ортаңғы қабыкша.

  1. D) Сыртқы қабықша.

Е) Торлы қабықша.

 

  1. Көз алмасына кірмейтіндер:
  2. A) Шыны тәрізді дене және нұрлы қабықша.
  3. B) Көз бұршағы және қасаң қабықша.
  4. C) Қабақ және жас бездері.
  5. D) Тамырлы қабықша және сары дақ.
  6. E) Тор қабықша және қарашық.

 

  1. Сыртқы ортамен тікелей байланыс жасайтын мүше:
  2. A) қанайналым жүйесі
  3. B) орталық жүйке жүйесі
  4. C) вегетативті жүйке жүйесі
  5. D) шеткі жүйке жүйесі
  6. E) сезім мүшелері

 

18.Сенсорлық жүйе дегеніміз

А) Сезім мүіпелері

В) Асқорыту жүйесі

С) Зәр шығару жүйесі

  1. D) Қанайналым жүйесі

Е) Тынысалу жүйесі

 

  1. Көру бұршағының сыртына орналасып, оны қорғап тұратын көздің мөлдір бөлігі:
  2. A) Тамырлы қабықша.
  3. B) Қасаң қабықша.
  4. C) Шыны тәрізді дене.
  5. D) Тор қабықша.
  6. E) Нұрлы қабықша.

 

  1. Жарық қабылдайтын жасушалардың орналасауы:
  2. A) Тор қабықша ішіндегі таяқшалар.
  3. B) Көз бұршағында.
  4. C) Шыны тәрізді денеде.
  5. D) Қасаң қабықшада.
  6. E) Тамырлы қабықшада.

 

  1. Көру мүшесінің көмекші бөлігіне жататындар
  2. A) Қасаң қабықша.
  3. B) Тор қабықша.
  4. C) Шыны тәрізді дене.
  5. D) Қабақ.
  6. E) Көз бұршағы

 

  1. Алыстан көрмеушілік кезінде заттың кескінінің болатын жері
  2. A) Тор қабықшаның алдында.
  3. B) Көз бұршағында.
  4. C) Соқыр дақта.
  5. D) Тор қабықшаның артында.
  6. E) Тор қабықшада.

 

  1. Заттың пішіні мен түсін ажырататын көздің
  2. A) қасаң қабықшасы.
  3. B) көз бұршағы.
  4. C) ақ қабықшасы.
  5. D) тор қабықшасы ішіндегі құтыша.
  6. E) нұрлы қабықшасы.

 

  1. Қасаң қабық пен көз бұршағының арасы … толтырылған.
  2. A) жаспен
  3. B) лимфамен
  4. C) шыны тәрізді денемен
  5. D) сулы ылғалмен
  6. E) ауамен

 

  1. Көз алмасының қасаң қабықшасы
  2. A) бояғыш заттың (пигмент) мөлшері мен таралуын анықтайды.
  3. B) көз ішіне сәуленің түсуін реттейді.
  4. C) зақымданудан қорғайды.
  5. D) қанмен қамтамасыз етеді.
  6. E) жарық сәулесін еркін өткізеді.

 

  1. Сыртқы ортамен тікелей байланыс жасайтын мүше:
  2. A) сезім мүшелері
  3. B) орталық жүйке жүйесі
  4. C) вегетативті жүйке жүйесі
  5. D) қанайналым жүйесі
  6. E) шеткі жүйке жүйесі

 

  1. Көз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігінің атауы
  2. A) көздің жасаурауы.
  3. B) көз зақымы.
  4. C) конъюнктивит.
  5. D) алыстан және жақыннан көргіштік.
  6. E) трахома.

 

  1. Қантамырларына бай тамырлы қабақша.

А) Ішкі қабықша.

В) Көз карашығы.

С)Ортаңғы қабыкша.

  1. D) Сыртқы қабықша.

Е) Торлы қабықша.

 

  1. Көз алмасы қабаттары

A)2

B)3

C)5

D)1

E)4

 

  1. Көру аймағы мидың бөлімінде орналасқан:
  2. A) шүйдеде
  3. B) орталық ми қыртысында
  4. C) үлкен ми сыңарларының маңдай бөлімінде
  5. D) самай бөлімінде
  6. E) ми қыртысында

 

  1. Жарық қабылдайтын жасушалардың орналасуы:
  2. A) Шыны тәрізді денеде.
  3. B) Тамырлы қабықшада.
  4. C) Көз бұршағында.
  5. D) Тор қабықша ішіндегі таяқшалар.
  6. E) Қасаң қабықшада.

 

  1. Жасыл мен қызыл түсті ажырата алмауы аталады:
  2. A) Гемофилия
  3. B) Полимерия
  4. C) Дальтонизм
  5. D) Эпистаз
  6. E) Кроссинговер

 

  1. Туа біткен, түс айыра алмайтын көз ауруы
  2. A) мешел
  3. B) дальтонизм
  4. C) цирроз
  5. D) кретинизм
  6. E) ревматизм

 

  1. Заттың пішіні мен түсін ажырататын көздің …
  2. A) ақ қабықшасы.
  3. B) көз бұршағы.
  4. C) қасаң қабықшасы.
  5. D) тор қабықшасы ішіндегі құтыша.
  6. E) нұрлы қабықшасы.

 

  1. Көру мүшесінің көмекші бөлігіне жататындар
  2. A) Қасаң қабықша.
  3. B) Қабақ.
  4. C) Шыны тәрізді дене.
  5. D) Тор қабықша.
  6. E) Көз бұршағы.

 

  1. Көз рецепторларының түрлері
  2. A) қалталар
  3. B) қылтамырлар
  4. C) жіптер
  5. D) орамалар
  6. E) құтышалар, таяқшалар

 

  1. Таяқшалар сезімталдығы байланысты
  2. A) адреналинге
  3. B) родопсинге
  4. C) подопсинге
  5. D) инсулинге
  6. E) пепсинге

 

  1. Көзге зиян келтірмейді –
  2. A) А дәрумені жетіспегенде
  3. B) Алкоголь
  4. C) Жарқырағанжарық
  5. D) Кітапқатымүңілу
  6. E) Қатты жарыққа қарағанда көзілдірік кию

 

39.Сенсорлық жүйенің екінші атауы

А) Мүше

В) Анализатор

С) Сезу аймағы

  1. D) Рецептор

Е) Қыртысты аймақ

 

40.Көздің қосалқы мүшелеріне жатпайды

А) Көз еттері

В) Кірпік

С) Қас

  1. D) Көз бұршағы

Е) Жас бездері

 

41.Қасаңқабақ – бұл

А) Нұрлы қабықтың бөлігі

В) Ақ қабықтың алдыңғы бөлігі

С) Кірпікшелі дененің бөлігі

  1. D) Торлы қабық бөлігі

Е) Көз алмасының түбі

 

42.Торлы қабықтың құтышылар орналасқан жері

А) Ақ дақ

В) Қызыл дақ

С) Сары дақ

  1. D) Көк дақ

Е) Қара дақ

 

43.Жарықты шағылыстыру қасиетін көретін заттың қашықтығына байланысты өзгертіп отыратын

бөлік

А) Торлы қабық

В) Көз бұршағы

С) Шыны тәрізді дене

  1. D) Склероз (шел)

Е) Коньюктивит

 

44.Адам «ақшам соқыр» ауруы кезінде

А) Алыс заттарды көрмейді

В) Заттарды жақыннан көрмейді

С) Кешкі уақытта заттарды ажырата алмайды

  1. D) Күндіз заттарды ажырата алмайды

Е) Заттардың түсін ажырата алмайды

 

 

45.Жақыннанкөргіштік кезінде кескін түседі

А) Торлы қабықтың артына

В) Торлы қабыққа

С) Торлы қабықтың алдына

  1. D) Соқыр даққа

Е) Сары даққа

 

46.Алыстанкөргіштік кезінде берілетін көзілдірік

А) Дөңес линзамен

В) Ойыс

С) Екі жақты ойыс

  1. D) Екі жақты дөңес

Е) Мүлдем берілмейді

 

47.Оқу кезінде кітап көзден мынадай қашықтыққа алыс болуы керек

А) 20-25см

В) 25-30см

С) 30-35см

  1. D) 35-40см

Е) 40-45см

 

48.Көздің қандай мөлдір бөлігі көру бұршағының сыртына орналасып,оны қорғап тұрады

А) Қасаң қабықша

В) Тор қабықша

С) Шыны тәрізді дене

  1. D) Нұрлы қабықша

Е) Тамырлы қабықша

 

49.Көз алмасының қандай бөлігі іркілдеген мөлдір,түссіз зат толтырып тұрады

А) Қасаң қабықша

В) Тор қабықша

С) Шыны тәрізді дене

  1. D) Көз бұршағы

Е) Нұрлы қабықша

 

50.Көру мүшесінің көмекші бөлігіне не жатады

А) Қасаң қабықша

В) Қабақ

С) Шыны тәрізді дене

  1. D) Көз бұршағы

Е) Тор қабықша

 

51.Жарық қабылдайтын жасушалар қайда орналасады

А) Қасаң қабықшада

В) Тор қабықшада

С) Шыны тәрізді денеде

  1. D) Көз бұршағында

Е) Тамырлы қабықшада

 

52.Түсті ажырата алмайтын ауруды қалай атайды

А) Гипертония

В) Дальтонизм

С) Анемия

  1. D) Диабет

Е) Гипотония

 

53.Заттың бейнесін,түсін,тітіркенуін көздің қай бөлігі қабылдайды

А) Көз бұршағы

В) Шыны тәрізді дене

С) Нұрлы қабықша

  1. D) Тор қабықша

Е) Қасаң қабықша

 

54.Қасаң қабақ пен көз бұршағының арасындағы камера немен толтырылған

А) Сулы ылғалмен

В) Жаспен

С) Лимфамен

  1. D) Ауамен

Е) Шыны тәрізді денемен

 

55.Көз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігі қалай деп аталады

А) Көз зақымы

В) Трахома

С) Алыстан көргіштік,жақыннан көргіштік

  1. D) Көздің жасаурауы

Е) Коньюктивит

 

56.Көздің сыртқы қабықшасы

А) Қасаң қабықша

В) Ақ қабықша

С) Ортаңғы қабықша

  1. D) Ішкі қабықша

Е) Торлы қабықша

 

57.Көздің ішкі қабықшасы

А) Ортаңғы қабықша

В) Торлы қабықша

С) Қан тамырлы қабықша

  1. D) Нұрлы қабықша

Е) Ішкі қабықша

 

58.Көз ауруларын емдейтін дәрігер

А) Офтальмолог

В) Стоматолог

С) Неврапотолог

  1. D) Эндокринолог

Е) Отаринголог

 

59.Аққан терді көздің ішіне жібермейтін мүше

А) Кірпік

В) Қас

С) қабақ

  1. D) Тері

Е) Маңдай

 

60.Қарашықтың артқы жағында дөңес, мөлдір дене

А) Көз қарашығы

В) Көз бұршағы

С) Алдыңғы қуыс

  1. D) Сары дақ

Е) Соқыр дақ

 

61.Сезім мүшелерінің шеткі бөлімдері

  1. A) Рефлекс
  2. B) Рецептор
  3. C) Анализатор
  4. D) Орталық жүйе
  5. E) Автономия.

 

62.Сыртқы рецепторлар

  1. A) Жүрек
  2. B) Ішкі мүшелер
  3. C) Терінің үстіңгі қабаты
  4. D) Қантамырлар
  5. E) Ішек-асқазан

 

63.Адамдағы сезім мүшелері

  1. A) 3 түрлі
  2. B) 2 түрлі
  3. C) 8 түрлі
  4. D) 5 түрлі
  5. E) 4 түрлі

 

  1. «Анализатор» деген ұғымды алғаш атаған ғалым
  2. A) И. М. Сеченов
  3. B) Эдуард Дженнер
  4. C) Н. П. Павлов
  5. D) Клавдий Гален
  6. E) Гиппократ

 

65.Анализатор төмендегі бөліктерден тұрады

  1. A) Шеткі, өткізгіш, орталық
  2. B) Орталық, шеткі
  3. C) Өткізгіш, шеткі, орталық жүйке жүйесі
  4. D) Өткізгіш
  5. E) Шеткі

 

66.Сенсорлық жүйе дегеніміз

  1. A) Тынысалу жүйесі
  2. B) Асқорыту жүйесі
  3. C) Сезім мүшелері
  4. D) Қанайналым жүйесі
  5. E) Зәр шығару жүйесі

 

67.Адам сыртқы ортада болып жатқан ақпараттардың … көзбен қабылдайды

  1. A) 70 – 80 % астамын
  2. B) 50 – 70 % астамын
  3. C) 95 – 100 % астамын
  4. D) 80 – 90 % астамын
  5. E) 45 – 65 % астамын

 

68.Көз алмасы тұрады

  1. A) 2 түрлі қабықшадан
  2. B) 3 түрлі қабықшадан
  3. C) 4 түрлі қабықшадан
  4. D) 6 түрлі қабықшадан
  5. E) 5 түрлі қабықшадан

 

69.Көз алмасының сыртқы қабықшасы тұрады

  1. A) Борпылдақ бұлшықет ұлпасынан
  2. B) Тығыз эпителий ұлпадан
  3. C) Тығыз, қалың дәнекер ұлпадан
  4. D) Жұқа жүйке ұлпаларынан
  5. E) Қалың, сезгіш эпителий ұлпадан

 

70.Көз алмасының ортаңғы қабықшасы

  1. A) Торлы
  2. B) Ақ қабықша
  3. C) Дәнекер қабықша
  4. D) Тамырлы
  5. E) Ішкі қабықша

 

71.Нұрлы қабықшаның ортасы

  1. A) Қасаң қабықша
  2. B) Көз қарашығы
  3. C) Тамырлы қабат
  4. D) Торлы қабат
  5. E) Көз алмасы

 

72.Көз қарашығының кішірейіп, ұлғаюы

  1. A) Нұрлы қабықшадағы бұлшықеттің жиырылуы.
  2. B) Қантамырлардың қоректік заттарды тасымалдауы
  3. C) Торлы қабықшаның жүйке талшықтарынан
  4. D) Қасаң қабықшаның бұлшықеттерінің жиырылуынан
  5. E) Нұрлы қабықшада пигменттің көп болуынан

 

73.Көздің ішкі қабықшасы

  1. A) Тамырлы қабықша
  2. B) Көз қарашығы
  3. C) Торлы қабықша
  4. D) Қасаң қабықша
  5. E) Сыртқы қабықша

 

74.Көздің ішкі қабықшасындағы сары дақ түзіледі

  1. A) Таяқша тәрізді жасушаларда
  2. B) Ромб тәрізді жасушалардан
  3. C) Шар тәрізді жасушалардан
  4. D) Үшбұрыш тәрізді жасушалардан
  5. E) Колба тәрізді жасушалардан

 

75.Көздің ішкі қабықшасындағы соқыр дақ

  1. A) Жарық сәулесін қабылдамайды
  2. B) Жарық сәулесін қабылдайды
  3. C) Колба тәрізді жасушалар жиынтығы
  4. D) Жарық сәулесін жартылай қабылдайды
  5. E) Көздің қосалқы мүшесі

 

76.Көру жүйесінің орталығы

  1. A) Самай бөлігі
  2. B) Төбе бөлігі
  3. C) Шүйде бөлігі
  4. D) Маңдай
  5. E) Есту аймағында

 

77.Көздің қосымша аппараттары

  1. A) Қабақ, кірпік
  2. B) Торлы қабықша
  3. C) Ақ қабықша
  4. D) Нұрлы қабықша.
  5. E) Көз бұршағы

 

78.Көз ауруларының ішінде ең көп тараған жұқпалы ауру

  1. A) Миопия
  2. B) Коньюнктивит
  3. C) Минингит
  4. D) Глаукома
  5. E) Стенокардия

 

79.Көз ауруларын емдейтін дәрігер

  1. A) Кардиолог
  2. B) Педиатр
  3. C) Офтальмолог
  4. D) Терапевт
  5. E) Эндокринолог

 

80.Егер көзге бөгде зат түссе

  1. A) Мақтамен алып тастау керек
  2. B) Саусақпен алып тастау керек
  3. C) Жұмсақ қағаз орамалмен алып тастау керек
  4. D) Қайнатылған жылы сумен жуу керек
  5. E) Суық сумен жуу керек

 

81.Жарықты шағылыстыру қасиетін көретін заттың қашықтығына байланысты өзгертіп отыратын

бөлік:

А) торлы қабық.

В) көз бұршағы.

С) шыны тэріздес дене.

D)склероз (шел).

Е) конъюктивит.

 

82.Жарықты еркін өткізетін ақ қабықшаның алдыңғы бөлігі

А)қабақ

  1. B) торлы қабықша
  2. C) тамырлы қабықша
  3. D) қасаң қабықша
  4. E) ақ қабықша

 

83.Көздің қосымша аппараттары

  1. A) Қабақ, кірпік
  2. B) Торлы қабықша
  3. C) Ак қабықша
  4. D) Нұрлы қабықша
  5. E) Көз бұршағы

 

  1. . Жарык сезгіш құтышаларда болатын сезімтал зат:

А) йодопсин.

В) родопсин.

С)лизоцин.

D)эферин.

Е) цианкобаламин.

 

  1. Жақыннанкөргіштік кезінде кескін түседі:

А) торлы қабықтың артына.

В) торлы қабыққа.

С) торлы қабықтың алдына.

  1. D) соқыр дақка.

Е) сары даққа.

 

86.Алыстанкөргіштік кезінде адамға берілетін көзілдірік:

А) дөңес линзамен.

В) ойыс.

С) екі жақты ойыс.

  1. D) екі жақты дөңес.

Е) мүлдем берілмейді.

 

87.Соқыр дақ

А) Көздің сыртын қоршайды

В) Жарың сәулесін қабылдамайды

С) Жарықты ұстайды

  1. D) Жарық сәулесін жартылай қабылдайды

Е) Жарық сәулесін қабылдайды

 

88.Сипап сезу мүшесі.

  1. A) Тері.
  2. B) Тіл.
  3. C) Құлақ.
  4. D) Мұрын.
  5. E) Көз.

 

  1. Анализатор ұғымын енгізген ғалым:

А)И.П.Павлов

В) И.М.Сеченов

С) И.И.Мечников

  1. D) Пирогов

Е) Ч.Дарвин

 

90.Адамдағы сезім мүшелерінің саны:

  1. I
  2. 5
  3. 3
  4. 2
  5. 4

 

91Қабақ пен кірпік.

  1. Көзді жұмылдыру, қимылдау әрекетін береді
  2. Көзді жарықтан, суықтан қорғайды
  3. Көзді шаң — тозаңнан, жарықтан қорғайды
  4. Көзге сәндік береді

Е) Көзге қозғалыс береді

 

92.Көздің ішкі қабығында жарықты жақсы сезетін жасушалар орналасқан:

  1. Сары дақта
  2. Көз алмасында
  3. Ақ дақта

D)Торлы қабықшада

Е) Соқыр дақта

 

93.Анализатор бөліктері:

  1. өткізгіш, кері, вегетативгі бөлігі
  2. Қозу, орталық, көру бөлігі
  3. Шеткі, орталық, көӨру бөлігі

D)Көру, өткізгіш, байланыстырғыш бөлігі

Е) Шеткі, өткізгіш, орталық бөлігі

 

94.Қас қарайғандағы жарық сезетін рецепторлар

  1. Құтыша
  2. Қарашық
  3. Сары дақ
  4. И) Соқыр дақ
  5. Е) Таяқша

 

95.Қабақ пен кірпік:

  1. Көзді жұмылдыру, қимылдау әрекетін береді
  2. Көзді жарықтан, суықтан қорғайды
  3. Көзді шаң — тозаңнан, жарықтан қорғайды
  4. Көзге сәндік береді
  5. Көзге қозғалыс береді

 

96.Тітіркенуді қабылдап талдайтын сезімтал жүйкелер жиынтығын анализатор деп атаған ғалым:

  1. A) И.И. Мечников
  2. B) В.А. Бальмонт
  3. C) Н.И.Лунин
  4. D) И.М. Сеченов
  5. E) И.П. Павлов

 

97.Адамның сипап сезу мүшесі:

  1. A) Мұрын
  2. B) Тіл
  3. C) Тері
  4. D) Құлақ
  5. E) Көз

 

98.Сезімтал жүйкелер жиынын анализатор деп атаған ғалым

  1. Р.Декарт
  2. И.М.Сеченов
  3. И.И.Мечников
  4. И.П.Павлов
  5. Ч.Дарвин

 

99.Анализатор бөлімдері

  1. Өткізгіш
  2. Аралық
  3. Жауап қайтаратын
  4. Сыртқы
  5. Қозғалтқыш
  6. Ішкі
  7. Қабылдаушы
  8. Орталық

 

100.Қарашықтың артқы жағында орналасқан линза тәрізді мөлдір дене

  1. соқыр дақ
  2. нұрлы қабық
  3. сары дақ
  4. қасаң қабық
  5. көзбұршағы

 

101.Көздің сыртқы қабығына кіреді:

  1. торлы
  2. нұрлы қабық
  3. қарашық
  4. қан тамырлы
  5. қасаң қабық
  6. көзбұршақ
  7. соқыр дақ
  8. ақ қабық

 

102.Сезім мүшелері

  1. тіл, жақ
  2. нейрон, нефрон
  3. сілекей, тіл
  4. көз, құлақ
  5. қаңқа, без

 

103.Көз аурулары

  1. Глаукома
  2. Гастрит
  3. Конъюнктивит
  4. Офтальмолог
  5. Отит
  6. Гемофилия
  7. Гепатит
  8. Дальтонизм

 

  1. Көз алмасының торлы қабықшасы
  2. қанмен қамтамасыз етеді
  3. зақымдалудан қорғайды
  4. жарықты сезетін рецепторлар орналасады
  5. жарық сәулесін еркін өткізеді
  6. көз ішіне жарық түсуін реттейді
  7. Тамырлы қабақтың алдыңғы жағы
  8. таяқша тәрізді жасуша
  9. сары дақ
  10. колба тәрізді жасуша
  11. соқыр дақ
  12. нұрлы қабық

 

  1. Тамырлы қабықтың алдыңғы жағы
  2. нұрлы қабық
  3. соқыр дақ
  4. таяқша тәрізді жасуша
  5. сары дақ
  6. колба тәрізді жасуша
  7. Сыртқы және ішкі тітіркенуді қабылдап талдайтын сезім жиынтығы
  8. рецептор
  9. нейрон
  10. аксон
  11. дентрит
  12. анализатор

 

  1. Көздің ішкі қабаты
  2. Ақ қабықша
  3. Торлы қабықша
  4. Тамырлы қабықша
  5. Нұрлы қабықша
  6. Қасаң қабықша

 

109.Нұрлы қабықшаның дәл ортасындағы тесік

  1. Қас
  2. Сары дақ
  3. Көз қарашығы
  4. Көз бұршағы
  5. Көз алмасы

 

  1. Көз алмасының пішіні
  2. Шар
  3. сопақша
  4. доға
  5. қысыңқы
  6. домаланқы

 

  1. Анализатор бөлім(-дер)і
  2. орталық
  3. өткізгіш
  4. қабылдаушы
  5. бүлшықет
  6. ішкі
  7. жиырылғыш
  8. сыртқы
  9. өкпе

112.Көз қуыстарындағы сұйықтық қысымының көтерілуінен туындайтын ауру

  1. A) Қырақтылық
  2. B) Астенопия
  3. C) Дальтонизм
  4. D) Сығырлық
  5. E) Глаукома
  6. F) Базалиома
  7. G) Астигматизм
  8. H) Көз карығуы

 

АРЫ ҚАРАЙ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ……………………..

 

 

 

 

  • 66. Адам денсаулығы және қоршаған орта

 

1.Жаттығудың әсері пайдалы:

  1. A) сүйекке
  2. B) бүкіл организмге
  3. C) өкпеге
  4. D) бұлшық етке
  5. E) жүрекке

 

2.Тамақты дұрыс пайдалану туралы ғылым.

А) Гигиена.

В)Диетология.

С) Гистология.

D)Анатология.

Е) Физиология.

 

3.Денсаулық сақтау шарттары және аурудың алдын алу шаралары туралы ғылым:

  1. A) Гигиена.
  2. B) Физиология.
  3. C) Тәнтану.
  4. D) Экология.
  5. E) Медицина.

 

  1. Жазу кезінде жарықтың түсу бағыты-
  2. A) Сол жақтан.
  3. B) Жан-жақтан.
  4. C) Төменнен.
  5. D) Оң жақтан.
  6. E) Жоғарыдан.

 

  1. Шылым түтінінің ішінде болады:
  2. A) Улы газ, шаң, тозаң.

B)Улы газ, оттегі, шемен.

  1. C) Улы газ, шаң, күйе.
  2. D) Улы газ, шаң, шемен.
  3. E) Улы газ, шаң, өттегі.

 

6.Эритроциттерді бұзады, сөйтіп оттегін нашар тасымалдайтын зат-

  1. A) Никотин
  2. B) Бұрау
  3. C) Ширатпа
  4. D) Ревматизм
  5. E) Алкоголь

 

7.Тыныс алу мүшелерінің ауруын белгілеңіз:

  1. A) Туберкулез
  2. B) Кретинизм
  3. C) Ревматизм
  4. D) Артроз
  5. E) Цитиноз

 

8.Шылым шегу, алкогольдің нәтижесі:

  1. A) Тырысқақ.
  2. B) Семіру.
  3. C) Дизентерия (қантышқақ).
  4. D) Ішқұрт ауруы.
  5. E) Қарын жарасы

 

9.Менингит … қабынуы.

  1. A) ас қорыту жүйесінің
  2. B) жүректің
  3. C) ми қабығының
  4. D) бауырдың
  5. E) өкпенің

 

10.Бастерісі гигиенасынажатпайды:

  1. A) Ұзын шашты ұшынан тарау.
  2. B) Қысқа шашты түбінен тарау.
  3. C) Басқа жеңіл, ыңғайлы киім кию.
  4. D) Шашын химиялық әдіспен бояу.
  5. E) Бас терісін уқалау.

 

  1. Алкоголь әсерінен болатын бауыр ауруы

А)туберкулез

В) цепень

С) лямблиоз

  1. D) Цирроз

Е) бауырсорғы

  1. Адамның әрқашан өз денесін ұстай білуі

А) сымбаттандырады

В) сауықтырады

С) ауыртады

  1. D) шынықтырады

Е) қажытады

 

13.Адам организмінде ультракүлгін сәулелерді

әсерінен түзіледі:

А) Д витамині және пигмент меланин.

В) тері асты шел қабаты.

С) эпидермис клеткалары.

  1. D) мейснер денешесі.

Е) қоректену үшін органикалық заттар.

 

  1. Гиподинамия бұл — …

А) белсенді өмір сүру.

В) қозғалыстың төмендеуі.

С) дене бітімінің бұзылуы.

  1. D) жұмыс істеу қабілетінің төмендеуі.

Е) тірек-қимыл жүйесінің ауыруы.

 

  1. Гиподинамия майдың қорға жиналуына жағдай жасайды, себебі:

А) энергия аз жұмсалады.

В) атеросклероз дамиды.

С) инфекцияларға төзімділік кемиді.

  1. D) сүйектердің орналасуы өзгереді

Е) бұлшық еттер энергияны аз алады.

 

  1. Темекі тартатын адам өкпесіне 1 жылда жиналатын шайыр мөлшері:

А) 1 л-ге дейін.

В) 0,5 л-ге дейін.

С) 1,5 л.

D)2л.

Е) 2,5 л.

 

17.Адамға зиянды әсерін тигізеді:

А) Фермент

В) Алкоголь

С)Май

  1. D) Ақ уыз

Е) Көмірсу

 

  1. Қимыл- қозғалыстың азаюы
  2. гельминтология
  3. қант диабеті
  4. геронтология
  5. герпетология
  6. гиподинамия
  7. іспебұғақ
  8. гемофилия
  9. гистология

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДҰРЫС ЖАУАП КОДТАРЫ

 

 

 

КІРІСПЕ

 

1.C

2.BC

3.A

4.A

5.D

6.A

  1. A

8.E

9.D

  1. B
  2. A
  3. D

 

 

 

 

Анатомия мен физиология ғылымдарының қысқаша даму тарихы

 

1.D

2.D

3.A

4.C

5.A

  1. A

7.D

8.D

  1. 9. B

10.C

11.B

12.C

13.D

14.E

  1. D

16.С

17.А

18.B

 

  • 1. Адамның тірі ағзалар жүйесіндегі алатын орны

 

 

1.B

2.B

3.A

4.A

5.B

6.C

7.A

8.A

9.B

10.D

11.B

12.B

13.C

14.B

15.A

16.B

17.С

 

 

 

 

  • 2. Адамның әлеуметтік тұлға ретіндегі ерекшеліктері

 

 

1.B

2.B

3.A

  1. A
  2. C

6.E

7.A

8.E

9.C

10.D

  1. D
  2. A

13.A

14.B

15.

16.

17 .D

18.A

 

 

 

  • 3. Жасушаның құрылысы

 

 

1.A

2.D

3.D

4.A

5.A

6.E

  1. A

8 .E

  1. C

10.D

11.E

12.B

13.D

14.B

15.C

16.B

17.D

18.D

19.A

20.C

  1. B

22.C

23.C

24.D

25.D

26.E

27.C

28.E

29.D

30.B

31.B

32.C

33.B

34.E

35.E

36.B

37.E

38.В

 

 

 

 

  • 4. Жасуша органоидтары

 

 

1.B

2.E

3.D

4.A

  1. A
  2. E
  3. A

8.A

  1. D

10.E

11.B

12.A

13.A

14.D

15.A

16.C

17.B

18.B

19.C

 

 

 

 

  • 5. Жасушаның химиялық құрамы

 

 

1.A

2.C

3.D

4.A

5.B

6.B

  1. D

8.D

9.D

10.B

11.E

12.E

13.B

14.E

  1. C

16.A

17.C

18.A

19.A

20.C

21.B

22.C

23.C

24.A

25.ВС

 

  • 6. Ұлпалар. Эпителий, дәнекер ұлпаларының құрылысы мен қызметі

 

 

1.D

2.B

3.C

4.D

5.C

6.C

7.A

8.C

9.B.

10.C

11.C

12.A

13.A

14.E

15.D

16.C

17.A

18.D

19.E

20.A

21.B

33.B

34.A

35.D

36.A

37.E

38.B

39.A

40.ABF

41.BG

42.FGH

43.BGH

44.E

45.B

46.A

47.B

  1. B
  2. E

50.D

51.B

  1. C
  2. A

54 C

55.A

  1. BD

57.В

58.С

59.АҒ

  1. D

 

 

 

 

АРЫ ҚАРАЙ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ……………………..

  • 19. Алыстан және жақыннан көргіштік

Көз гигиенасы

 

 

1.A

  1. E
  2. A
  3. C
  4. C
  5. A
  6. E

8B

  1. A
  2. A

11.A

12.E

  1. A
  2. A
  3. C
  4. C
  5. E

18.A

  1. B
  2. A
  3. D
  4. D
  5. D
  6. D
  7. E
  8. A
  9. D
  10. C
  11. B
  12. A
  13. D
  14. C
  15. B
  16. D
  17. B
  18. E
  19. B
  20. E

39.B

40.D

41.B

42.C

43.B

44.C

45.C

46.D

47.C

48.A

49.C

50.B

51.B

52.B

53.D

54.A

55.C

56.B

57.B

58.A

59.B

60.B

61.B

62.C

63.D

  1. C

65.A

66.C

67.D

68.B

69.C

70.D

71.B

72.A

73.C

74.E

75.S

76.C

77.A

78.B

79.C

80.D

81.B

82.D

83.A

84.B

  1. C

86.D

87.B

88.A

  1. A

90.B

91 .C

92.A

93.E

94.E

95.C

96.E

97.C

98.D

99.AGH

100.E

101.EH

102.D

103.ACH

104.С

  1. E

106.А

107.Е

108.В

109.С

110.А

111.АВС

112.Е

 

АРЫ ҚАРАЙ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ……………………..

  • 66. Адам денсаулығы және қоршаған орта

 

1.B

2.B

3.A

  1. A
  2. C

6.E

7.A

8.E

9.C

10.D

  1. D
  2. A

13.A

  1. B
  2. A
  3. A

17.B

18Е

 

 

Барлығы 3450 тест тапсырмасы!!!!!!!

Ілмек

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Авторлық құқықтары қорғалған. Сайт материалын пайладаланғанда сілтеме қойылу керек