«Сөз — мерген» тіл танымдық сайысының бағдарламасы

Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданы Қарабұтақ орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиет пәндерінің мұғалімі
МЫРЗАҒАЛИЕВА ГҮЛДАНА ЖАҚСЫЛЫҚҚЫЗЫ

Тілдерді дамыту саласындағы тапсырмаларын жүзеге асыру мақсатында өтілетін «Сөз — мерген» тіл танымдық сайысының бағдарламасы
Мақсаты: Танымдық қабілеттерді дамыту, ой өрісті кеңейту, тұрақты сөзтіркестері, мақал-мәтелдер және көнерген сөздердің мағынасын ашу, табиғатын тану.
Құрал – жабдықтар: Интерактивті тақта, қазылар алқасына жауаптардың қорытындылары жөніндегі бланк, тірек, сызбалар.
Бұл – көне сөз, астарлы ұғым, мақал-мәтелді бір кісідей білетін сенімді жандар сайысқа түсетін бағдарлама. Қатысушылар үшін мақсат – жеңу, ана тіліміз үшін — өсіп-өну. Жүргізуші мен,қазақ тілі мен әдебиет пәндерінің мұғалімі: Мырзағалиева Гүлдана Жақсылыққызы.
Сайыс ережелері
1. Сайысқа 4 оқушы қатысады, 3 кезеңнен тұрады
І. Кезең «Мықты болсаң тауып көр»
ІІ. Кезең «Жүйрік болсаң шауып көр»
ІІІ. Кезең «Ойлы болсаң озып көр»

І. Кезең «Мықты болсаң тауып көр»
Сөз тіркестерінің мағынасын ашу.
Тапсырмалар саны 12
Дұрыс жауапқа – 10 ұпай. Толық емес жауап – 5 ұпай
Тапсырмаларға жауап беру, кезекпен орындалады. Егер жауап дұрыс болмаса, келесі ойыншыға кезек беріледі.
Бүгінгі сайысымыздың тіл жанашырлары 5-сынып оқушылары
1. Қасымов Әсет
2. Қасымов Аслан
3. Мирханов Айбол
4. Жанділдина Гүлдана
Бірінші кезеңде ең аз ұпай жинаған ойыншы сайыстан шығады.
1.
Ит
Жер
жауабы: ит өлген жер
мағ: Алыс, ұзақ қашық
Мысық
Қасқыр
Түлкі

2.
Туысқан
Қоңыр
қаз жауабы: Ағайынды қоңыр қаз.
мағ: қатар — құрбы замандас адамдар туралы айтылады
Ағайынды
Немере
Көрші

3.
Ес

Таразына салды жауабы: Ақыл таразына салды
мағ: ой елегіне салып, екшеді, артық- кемін оймен салмақтады
Сана
Ақыл
Назар

Бас
Суытты
жауабы: аяқ суытты.
мағ: біраз демалды, тынықты
Қол
Аяқ
Мойын

5.
Аспан

Қаптырды жауабы: жер қаптырды мағ: алдап соқты «қап» дегізді.
Өзен
Жер
Тау

6.
Сойыл

Салмады жауабы: қамшы салмады
мағ: қамшы тигізбей жүріп отырды.
Келтек
Қамшы
Таяқ

7.
Қарақұрт
Қаптады жауабы: қарақұрттай қаптады
мағ: быжынай түсіп, топтала ұмтылды.
Шаян
Өрмекші
Қоңыз

8.
Сауысқан

Адым жауабы: қарға адым
мағ: халықтық өлшем
өте жақын деген мағынада
Торғай
Шымшық
Қарға

9.
Саусақ
Сұқты жауабы: қол сұқты мағ: талан – таражға салды, ұрлады.
Аяқ
Қол
Табан

10.
Қырық

шілде

жауабы: қырық күн шілде
мағ: сарша тамыз. жаздың нағыз ыстық кезі.
Отыз
Елу
Жиырма
11.
Шоқ

Қойды

жауабы: отқа қойды
мағ: көлік малын жемге, шөпке жіберді
От
Жалын
Қоламта
12.
Есек

аяң жауабы: өгіз аяң
мағ: шабан жүріс, баяу қарқынды іс.

Сиыр
Түйе
Өгіз
ІІ. Кезең «Жүйрік болсаң шауып көр»
Мақал – мәтел құраудан жарыс. Тапсырмалар саны – 9
Дұрыс жауап 10 ұпай. Толық емес жауап – 5 ұпай
Сайысты ұпайы аз оқушы бастайды. 2-ші айналымнан кейін ұпайы аз 2 оқушы сайыстан шығады.
1.

Арық

Қой

жауабы: семіздікті қой көтереді
Семіз
Толық
Жуан

2.
Қол

Ауыз жауабы: қолы қимылдағанның аузы қимылдар
Аяқ
Құлақ
Бет

3.
Көл

Өзек жауабы: өзен жағалағанның өзегі талмас

Шалшық
Бұлақ
Өзен
4.
Сөз

Мін
жауабы: сын түзелмей, мін түзелмейді.

Дыбыс
Дауыс
Сын

5.
Жуас
Жуан

жауабы: жуастан жуан шығады
Осал
Ез
Қорқақ
6.
Жын

Алтын
жауабы: алтын көрсе періште жолдан таяды

Шайтан
Періште
Құбыжық
.

7.
Әже

Қыз

жауабы: анаға қарап қыз өсер,
атаға қарап ұл өсер
Ана
Жеңге
Сіңлі

8.
Тіс

Тас
жауабы: тіл тас жарады,
тас жармаса бас жарады.
Құлақ
Қол
Тіл

9.
Той

Қызық
жауабы: тойдың болғанынан боладысы қызық.

Думан
Жиналыс
Жиын

ІІІ. «Ойлы болсаң озып көр»
Көнерген сөздер мағынасын ашу. Тапсырмалар саны – 3 дұрыс жауап – 10 ұпай. Толық емес жауап — 5 ұпай.
1.
Ит

Марғау
жауабы: мысық төлі марғау (соқыр)
Мысық
Тауық
Шошқа
2.
От көсейтін құрал

Әндеме

жауабы: сылақшының үй сылайтын қалағы
Қайрақ тас
Үй сылайтын құрал
Тасымал құралы

3
Диірменнің үстіңгі тасы

Балбал тас
жауабы: мүсіннің жанына қойылған тас бағана

Малға су беруге арналған
Құдықтың қақпағы
Мүсіннің жанына қойылған тас бағана

Жеңімпаздарды марапаттау
[bws_related_posts]