«Бидай мен Қаңбақ» А. Тоқмағанбетов

Жамбыл облысы,
Сарысу ауданы
Үшбас ауылы
Үшбас орталау мектебі
бастауыш сынып мұғалімі: Усаева Г.Б

Сабақтың  тақырыбы: « Бидай  мен  Қаңбақ.»  А. Тоқмағанбетов

Сабақтың  мақсаты:

Білімділігі:  оқушыларға мәтіндегі  негізгі ойды ұғындыру  арқылы  мысалдың  мазмұнын   меңгерту. «Бидай  мен қаңбақ » мысалының  мәнін  терең  түсінуге ,өлең  кейіпкерлеріне  мінездеме  бере  білуге, өзіндік  ой  қортындысын   жасай  білуге, ойын  жүйелі  жеткізуге  үйрету.

Дамытушылығы: оқушылардың  ойлау  қабілеті  мен  дүниетанымын  кеңейту, шығармашылықпен  жұмыс  істей  отырып сөздік  қорларын, тіл  байлықтарын  дамыту.

 Тәрбиелігі:Ұқыптылыққа,  еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі : аралас  сабақ

Сабақтың  әдіс – тәсілдері: түсіндіру,  рөлге бөліп оқу, шығармашылық тапсырма.

Венн  диаграммасы.

Сабақтың  көрнекілігі: Сызбалар

Сабақтың  барысы:   І. Ұйымдастыру  бөлімі

                                     ІІ.  Үй  тапсырмасын  сұрау,  бекіту.

«Ұнатамын  күзді мен»  тақырыбы

1.Күз  мезгілі  несімен  көрікті?

2.Күзде  қандай  табиғат  құбылысы болады?

3.Күз  мезгілі  неше  ай  болады?

ІІІ. Жаңа  сабақ.

Жұмбақ  жасыру  арқылы  тақырыпты  ашу.

Ұзын  мұртты  сарылыр

Қойынында  дәні  бар. (бидай)

Дөңгеленіп  өседі,

Желмен  бірге  көшеді.  (қаңбақ)

—  Балалар , өздерің  шешкен  жұмбақтың   жауаптарына  сай   біздің  бүгінгі  өтетін        тақырыбымыз «Бидай  мен  қаңбақ»   мысалы.  Мысалдың  авторы  Асқар Тоқмағанбетов    (1905-1983).   Қызылорда  облысында  дүниеге  келген.  Қазақ әдебиетінде  сатиралық  поэзияның  негізін  қалаушы   және  дамытушылардың  бірі  болды.

Мағынаны  ашу

Мысал  — адам  бойындағы  әр  түрлі  мінез – құлықтарды жануарлар,  өсімдіктер, құстар  арқылы бейнелеп   көрсету.

Бидай  —  дәнді  дақыл. Ол  егістікте  өседі. Одан  ұн  тартады.  Ұннан  әр түрлі тағамдар  дайындайды, сабанын  мал  жейді.

Қаңбақ  —  жабайы  өсімдік. Оның  тамыры  топыраққа  әлсіз  бекиді. Оны  мал  жемейді, отқа да жақпайды. Қаңбақ  желмен  жарысып    көшіп  жүреді.

Бидай мен  Қаңбақ атты  мысал  өлеңінде  ақын  ұшарын  жел , қонарын сай  білетін   қаңғыған   қаңбақ  пен  айналасы  әнге,  масағы  дәнге  толы  құт   берекелі  бидайды  айтыстырады  да,  қаңбақ   арқылы   еткен  еңбегі   жоқ,  елге  тиер   пайдасы   жоқ,  белгілі  тұрағы  жоқ  қуыс  кеуде  берекесіз  жандарды  теңейді.

   ІV. Оқулықпен  жұмыс:   Мысалды  рөлге  бөліп  оқу.                                                                                                        Оқушыларды  екі  топқа  бөлу   

V. Топпен  жұмыс:1- топ   Мысал  кейіпкері бидай туралы  білгендерін  топтайды.

 

молшылық                                  береке

 

дән                                                           бірлік

 

 

Салмақты                                             көңілді

 

 

 

 

 

2-топ    Мысал  кейіпкері   Қаңбаққа мінездеме беру

                                         жалқау                            мақтаншақ

 

күншіл                                                     жеңіл мінезді

 

 

тұрақсыз

Сергіту  сәті:Шаршағанда  ырғалып,

Гүлге  ұқсап  демалып.

Қанатымды  бір  қағып,

Гүлдей болып   жайқалам.

VІ. Шығармашылық  тапсырма.

1-топ  Мысал  өлең  жолдарын  пайдалана отырып  бидай  мен  қаңбақ  туралы  жұмбақ  құрастыру.

2- топ  Бидайдың  қандай  пайдасы бар?

Нанға  байланысты  тыйым  сөздер  жинастыру.

 

VІІ. Ой  шақыру  

Оқушыларға   сұрақтар  беріледі.

А) Өлеңде  не  жайлы  айтылған ?

Ә) Ақын  не  айтпақшы  болды?

Б) Бидайды  қандай  адамға  теңейді?

В) Қаңбақты  қандай адамға  теңейді?

Оқушылардың  жауаптарынан  өлеңнің  тақырыбы  мен  идеясы   ашылады.

Топпен  жұмыс

1- топ   Венн  диаграммасын  құру.

Бидай                                                 Қаңбақ

Дән               молшылық   береке                  нан

 

ө             Ұшқалақ                                                                                                                                                                     с              тұрақсыз                                                       і             мақтаншақ     м                                    д                                    і                                      к

 

 

2-топ  Мысалды  сахналап  ойнау.

 VІІІ. Сабақтың     қорытындысы:        Ой қозғау

1.Қаңбақ  бидайға  не  деп  тіл  қатты?

2. Қаңбақ  бидайдан  қандай  жауап  алды?

3. «Уф»  десе ұшасың «Суф»  десе  қонасың  дегенді  қалай  түсінесің?

ІX. Үйге  тапсырма: Мысалды  рөлге  бөліп, мәнерлеп  оқу.                                           Бидай  мен  қаңбақтың  суретін  салу.                                                                                                                                       Бағалау . Сабақты  аяқтау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сабақтың  тақырыбы: Топырақ

Сабақтың  мақсаты:                                                                                                                                               

Білімділігі:  Оқушыларға  топырақ  және  оның  құрамымен  таныстыру.  Топырақтың түрлерін  ажырата білуге үйрету

Дамытушылығы: тәжірибе  жұмысын  жүргізу  арқылы  оқушылардың  ойлау  қабілетін дамыта  отырып біліктілігін,  дағдыларын  арттыру.

Тәрбиелігі: Оқушыларды ұйымшылдықпен  жұмыс  жасауға  тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  аралас  сабақ

Сабақтың  әдісі:  ой  қозғау, түсіндіру, сұрақ- жауап, тәжірбие  жасау.

Сабақтың  көрнекілігі: Топырақтың түрлері,  Қазақстанның  топырақ  картасы, үлестірмелі  қағаздар.

Сабақтың  барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

Психологиялық  дайындық.

Сыныбымыз  тап- таза,

Бор да  дайын тақтада.

Ойымызды  жинақтап,

Отырайық  партаға.

Пайдалы  қазбалар

ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрап, бекіту.

 

Жанғыш     пайдалы    қазбалар

 

Кенді  пайдалы   қазбалар

 

Кенге жатпайтын  пайдалы         қазбалар

 

 

газ                           мыс                          гранит

мұнай                    алюминий                  тұз

ІІІ. Жаңа  сабақ

а) Ребус  арқылы  тақырыпты  табу

ә) Топырақ  жайында  түсінік  беру

Жердің  өсімдік  өсетін  беткі  құнарлы  қабатын  топырақ  деп  атаймыз.  Жер  бедері  бірнеше  қабаттан   тұрады.

Жердің  беткі  қабатының  түсі қоңыр,  оған  қураған жапырақ, ағаштың ұсақ  қалдықтары  араласқан. Одан  кейінгі  беткі  шымды  қабатында  өсімдік  тамырлары  айқыш-ұйқыш шырмап  жатыр.Шұбалшын  мен әр  ттүрлі  бунақдененілер  мен  олардың дәр  нәсілдері  түседі. Тереңдеген  сайын  өсімдіктер  тамырлары  азая  береді. Одан  төменде  тау  жыныстары  кездеседі.

Топырақтың  беткі  қабаты  өсімдіктер  мен   жәндіктердің    қалдығынан  құнарлы   қарашірік  топыраққа  айналады. Топырақтың  тау  жыныстарынан  басты айырмашылығы – құнарлығы.

І Сөздікпен  жұмыс:  Қарашірік – топыраққа  қоңыр  түс  беретін  өсімдіктер  мен  жәндіктердің  қалдығын  айтамыз.

Сергіту  сәті: Шөліркемей  гүл  тұрсын,

Жерім  жайнап  құлпырсын.

Нұрын  сыйлап  біздерге

Көкте  мәңгі  күн  тұрсын.

Практикалық  жұмыс:

Үш топ   Топырақтың   құрамында  не  болады?  Сұрағына  тәжірибе  жасау  арқылы  жауап  береді.

1-топ тәжірибесі – құрғақ  топырақты  алып  қарайд