Тіл — ұлттық қазына

Ы Алтынсарин атындағы жалпы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Г. Р. Дадашева

Тіл — ұлттық қазына
Мақсаты: ата-бабаның ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа сақтап келген алтын қазынасы – туған тіліміз. Тіл – тұтастығымыздың, елдігіміздің кепілі. Сайыс-сабақта оқушыларымыздың тіл байлығы, өлең оқу мәнері, сөз саптаулары, ойлау қабілеті, сурет салу шеберлігі, жылдамдығы сонымен қоса әртістік өнерлері сарапқа салынады.
Жүргізушінің сөзі:
— Құрметті ұстаздар, оқушылар, қонақтар, бүгінгі 9, 8-сынып оқушылары арасында өткелі отырған «Тіл – ұлттық қазынам» атты сайысымызға қош келдіңіздер! Оқушыларымызға тек қана сәт-сапар тілейік. Сайысымызды бастауға рұқсатетіңіздер. Олай болса бүгінгі сайысқа қатысушы оқушыларымызды ортаға шақырып алайық. «—————-» тобының өнерпаз сайыпқырандары 9 «а» сынып оқушылары. Келес «—————-» топының өнерпаз сайыпқырандары 9 «ә» сынып оқушылары. Келесі «—————» тобының өнерпаз сайыпқырандары 8 «А» сынып оқушылары. Келесі «—————-» тобының сайыпқырандары 8 «Ә» сынып оқушылары.
— Жас жеткіншектер, сайсқа қош келіпсіздер!
Оқушылар, тіл халықпен бірге өмір сүріп дамиды. Тіл қасиетті, құдіретті киелі. Бұл қасиеттер бойға ананың ақ сүтімен дариды. Тіл өшпейді, қандай қиындықта да тіл өз ұрпағының қанына сіңіп өміршең күй кеше береді. Осындай өміршең ана тілімізді ардақ тұтып, оның қадір-қасиетін біліп, құрметеу «мен қазақпын» деген әр азаматтың парызы. Сендер ана тілін жете білу арқылы өнер-білімнің, мәдениет пен ғылымның биігіне жетіп, өз халқымыздың өткен-кеткенін зерделеп, оны әлемге таныта аласыңдар сонымен қоса өзідерің де әлемді тани аласыңдар. Өз тілде
ріңді құрметтеу арқылы басқа тілді де, оның мәдениетін де қадірлей аласыңдар. Ана тілін құрметтеу – ұлт тірегі болар азаматқа тән мәдениеттің көрінісі.
Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала,
Ер адамда өз анасынан басқа да
Болу керек құдіретті төрт ана:
Туған жері – түп қазығы, айбыны,
Туған тілі – сатылмайтын байлығы.
Туған дәстүр салт-санасы – тіреггі.
Қадамыңа шуақ шашар үнемі
Және туған тарихы! – дейді Мұхтар Шаханов
Тілді, тарихты сал-дәстүрді ұрпақтан-ұрпаққа жалғастырып сақтау қасиетті борышымыз. Олай болса әрдайым тілімізді аялап жүрейік деген тілекпен бүгінгі сайысымызды бастаймыз.
Алдымен сайыс шарттарымен таныс болыңыздар. Бүгінгі сайыстың ерекшелігі оқушылар ақпараттық коммуникациялық технологияны пайдалана отырып өз өнерлерін ортаға салатын болады. Ендеше сайыстың шарттарымен таныс болайық.
1. Топты таныстыру (презентация арқылы)
2. Қазақ тілінің тарихы жайлы өз білгендерін ортаға салу
3. Тіл туралы ақынның өлеңін жатқа оқу
4. Суретке қарап салт-дәстүрлерге байланысты әңгімелеу
5. Тіл мерекесіне орай үш тілде құттықтау сөз және тілек айту (қазақ, орыс, ағылшын)
6. «Қазақ тілі кеше, бүгін, ертең тақырыбына сурет салу және баяндау)
7. Суреттерге қарап күз мезгіліне екі шумақ өлең құрастыру
8. Қазақ тілінің бүгінгі жағдайын баяндайтын көрініс (Жайдарман)
Сайысымызды бастамас бұрын екі топтың білімі мен біліктілігін және өнерін сарапқа слатын қазылар алқасымен таныс болайық:
1. —————————————————————————————————
2.—————————————————————————————————
3.—————————————————————————————————
Бірінші бөлім: «Сәлем – сөздің атасы»
Екі топ көпшілікпен сәлемдесе отырып өздерін презентация арқылы таныстырады.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың таныстырудағы шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.
Екінші бөлім: «Өткенді білмегей, болашаққа қадам баса алмайсың»
Екі топ қазақ тілінің тарихы жайлы білгендерін ортаға салады.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.
Үшінші бөлім: « Өлең –сөздің патшасы»
Оқушылар тіл туралы ақынның өлеңін жатқа оқиды.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.
Төртінші бөлім: «Ата салтын аялайық»
Оқушылар тақтадағы суреттерге қарап салт-дәстүрге байланысты білгендерін ортаға салады.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.
Бесінші бөлім: «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте!»
Оқушылар 21 қыркүйек — тілдер мерекесіне орай құттықтау-тілектерін үш тілде жеткізеді. (қазақ, орыс, ағылшын)
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.
Алтыншы бөлім: Білгенге маржан.
Оқушылар «Қазақ тілі кеше, бүгін, ертең» тақырыбында сурет салады жәнне топ мүшесінен біреуі шығып суретті қорғайды.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.

Жетінші бөлім: Өнерлінің өрісі кең.
Оқушылар тақтадағы суреттерге қарап «Күз» тақырыбына 2 шумақ өлең құрастырады.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.

Сегізінші бөлім: Әр әзілде бір шындық.
Оқушылар қазақ тілінің бүгінгі жағдайын баяндайтын көріністер көрсетеді.
Олай болса ортаға 9 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарын шақырайық.
-Рахымет, келесі кезекті 9 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «А» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
-Рахымет, келесі кезекті 8 «Ә» сынып оқушылары «——————» тобының өнерпаздарына берейік.
Рахымет! Қазылар алқасы әр топтың шеберліктерін саралап көпшілікті бағасымен таныстырайық.
Құрметті оқушылар, қазылар алқасының бағасы дайын болғанша ортаға жас өнерпаздарымызды шақырайық.—————————————————————————-
Сайыс қорытындысымен таныстыру үшін сөз кезегін ———————————————————————————————————————————————————————
Балалар, біз сайыс барысында білім-біліктерімізді, өнерімізді сарапқа салдық. Жеңіске жеткені бар, жеңілгені бар, қалай болғанда да, асыл сөздерімізді ұмытпағандарыммыз абзал. Тіл – әр ұлттың қайталанбас байлығы, қазынасы. Тілден артық қазына, тілден артық қасиет жоқ екеніне көз жеткіздік, сондықтан оны қадірлеп, бағалау керек. Қатысқандарыңызға рахмет. Қош сау болыңыздар!