Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясындағы Құнанбай образы

Байқоныр қаласы

Қ.Қ. Тоқмұхамедов атындағы жалпы

білім беретін №14 орта мектеп

Бекпанова Бағила

 Сабақтың тақырыбы: Мұхтар Әуезовтің  «Абай   жолы» роман-     эпопеясындағы  Құнанбай образы

Мақсаты:                        білімділік: романға сүйене  отырып, Құнанбай

                                           бейнесін  талдау, жаңарған көзқарас тұрғысында

баға  беру, Құнанбайдың шын  тарихтағы

тұлғасы   жайлы  мәлімет беру.

                                         білуге     дамытушылық: көркем шығарманы   білуге       талдай         төселдіру,  өз ойларын еркін, нақты жеткізе

                                           баулу, тіл байлықтарын дамыту, сын тұрғысынан

ойлап,   өз пікірін қорғауға дағдыландыру, өзіндік

пікір қалыптастыруға  жетелеу, ынтасын, шығарма-

шылық   ізденушілік   белсенділігін  дамыту.

тәрбиелік :Құнанбайдай  әкенің бейнесі  арқылы

Абайдың дүниеге  көзқарасының қалыптасуын,

саналы  өмірінің өсу жолын оқушының зердесіне

құю, адамгершілікке, жағымсыз  мінезден аулақ     

болуға  үйрету.

Сабақтың типі:            аралас

Сабақтың түрі:          дәстүрлі

Әдісі:                               дамыта  оқыту технологиясының  элементтері, тест-  

                                          интервью,  «Еркін жазу» стратегиялары, баяндау,

ішінара     іздендіру, проблемалық сұрақтарды шешу

Көрнекілігі:                    ақын шығармалары, слайдтар 

Тех. құрал-жабдық:      интербелсенді тақта

Пәнаралық байланыс: тарих, музыка, қазақ  тілі

Сабақтың барысы:       І. Ұйымдастыру

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау

III. Өткен оқу материалын қорыту

IV.Жаңа сабақты түсіндіру

V. Жаңа сабақты бекіту

VI.  Жаңа сабақты қорытындылау

VIІ.Үйге тапсырма беру

VIІІ.Оқушылардың білімін бағалау

 I.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

• Романдағы  Абай тұлғасы
• Құнанбайдың тарихтағы  шын  тұлғасы  жайлы  тапсырмалар                               (жеке  оқушыларға)
• “Қайтқанда”, “Қат-қабатта “ , “Жолда”  , “Шытырманда” бөлімдерін оқу
• « Абай жолы » ойтолғау

  ІІІ. Өткен оқу материалын қорыту

Оқиғаларды  сәйкестендіру(кесте)

 IV. Жаңа сабақ

Алдын ала іздендіру мақсатында берілген тапсырмалар бойынша жазушы, ғалымдардың  «Абай жолы » романы, Құнанбай  бейнесі, Құнанбайдың шын      тарихтағы  тұлғасы  жайлы  жайлы жазылған естелік , сын , зерттеу мақалалары бойынша дайындаған пікірлерді , еңбектерді тыңдау  арқылы  романдағы  Құнанбай   бейнесін  ашу.

      Құнанбайдың тарихтағы  шын  тұлғасы  жайлы жеке  оқушыларға  берілген    тапсырмалар:

1.Құнанбайдың  өмірі  мен  қайраткерлігі  туралы  деректер.

2. Абай  шығармаларындағы  әке  бейнесі.

3. Құнанбай – әділ  би, шешен, орта  жүздің   беделді  билерінің   бірі.

4.Құнанбай – қажы,  яғни рухани  таза  адам. Ораза   тұтуға, зекет  беруге, намаз

оқуға  жұртты  міндеттеген.

Абайтанушы  Таласбек  Әсемқұловтың пікірімен  қорытындылау.

          Құнанбай  бейнесін  талдауда романдағы  оның портреті,сөйлеу  тілі,әр  оқиғадағы  мінез-құлқы,пішіні,іс- әрекетінен нақты  мысалдар келтіру.

                                                Мінезі

Портреті                                                       Бірлестігі

                                               Құнанбай

            Шешім  қабылдауы      Сезімі                       Тіл  шеберлігі

 

Құнанбай –Абай(Әмір мен Үмітей  оқиғасына байланысты)

Абай	Құнанбай
Тоқтат! Өлтіртпеймін! Аузыңда  Алла, шеңгеліңде  қан. Тағы  қан!..   Неге  өлмейсің тынышыңмен сен,! Заман  сенікі емес,менікі!Нең  бар?…	Арам! Шық  жоғал  көзімнен  азғын. Аздырарсың, сен  бе? Аздырарсың! Сенен, бәрі  сенен! Ә,солай  дедің  бе, жеттің  бе, соған?! Айттым аталық  қарғысымды… (ІІ  кітап, 609-бет)

        «…Абай кезіндегі  қазақ  даласында күні  өтіп  бара  жатқан, бірақ тамыры  әлі  де тереңдегі  ескіні  мен  Құнанбай  бойына  жинақтадым. Ал  оның баласы Абай  бойында енді  туып  келе  жатқан   жаңа  бар. Сондықтан  ақын  Абайдың    қалыптасуын  көрсету  арқылы  мен  үлкен  қоғамдық  шындықты –ескі мен  жаңаның  …қарама — қарсылығын,  күрес нәтижесінде  ескіні   жаңаның  жеңуін  ашуға  тиіс болдым. Демек, Құнанбай  образы  идеялық  жағынан  алып қарағанда , сол  дәуірде  қазақ  даласында  …келешегі  зор  жаңаның  жолындағы   кедергіні – ескіні  көрсету  нәтижесінде  туды».(М.Әуезов  сөзімен тұжырымдау)

  Романдағы оқиға  өмірде  қаншалықты  шындыққа   жанасады?(салыстыру)

Төмендегі  оқиғалар өмір  шындығынан  алынған:

1. Қарашоқыдағы қанды оқиға (40 рулы  елге  тас лақтыртып, Қодар  мен

Қамқаны  өлтіруі )

2.Қодардың  жеріне  өзінің кіріп  алуы.

3.Бөжеймен  араздығы.Бөжей  ауылын  шабуы (1846 жыл)

4.Қарқаралыда мешіт салдыруы.

5.Бөжеймен  бітісуі кезінде Кәмшаттың  берілуі,артынан  қайтыс болуы.

6.Қаралы  көшті  шабуы.

7.Құнанбайды  Дәркембайдың (шын аты Әлжан)  атпақ  болуы.

8.Құнанбайдың  үстінен  түскен  арыздар.

   V.Жаңа сабақты бекіту

    1-қатардың  тапсырмасы:

    Құнанбай  бейнесі бойынша тест-интервью алу

Құнанбайдың өзіне тән ерекшелігі (ескерту: астын сызу керек; өзің жауап қосуға болады.)	сөзге шешен, ақылды, терең ойлы, қайратты,қатыгез.
Құнанбай бейнесі өзіңе ұнады ма, жоқ  па? Неліктен?
Құнанбайдың   бейнесі арқылы өзіңнің болашаққа түйген түйінің.

     2-қатардың  тапсырмасы:

    Екі түрлі түсініктеме күнделігін толтыру

Романдағы қатты әсер еткен көрініс	Сол туралы таңдап алған пікіріңіз

      3-қатардың  тапсырмасы:              

            Кесте  толтыру

 

+   Білемін	Y   Үйрендім	?   Білгім келеді

VI. Жаңа сабақты қорыту.

VII. Үйге  тапсырма беру

1. Романдағы Құнанбай  бейнесі

2. «Құнанбай  бүгінгі  күні» (ойтолғау)

3.Аналар  бейнесі  туралы  алдын  ала  іздендіру  тапсырмалары

 VIII.Оқушылардың  білімін бағалау.

               Құнанбай  бейнесі бойынша тест-интервью алу

Құнанбайдың өзіне тән ерекшелігі (ескерту: астын сызу керек; өзің жауап қосуға болады.)	сөзге шешен, ақылды, терең ойлы, қайратты,қатыгез.
Құнанбай бейнесі өзіңе ұнады ма, жоқ  па? Неліктен?
Құнанбайдың   бейнесі арқылы өзіңнің болашаққа түйген түйінің.

 ———————————————————————————————————

               Құнанбай  бейнесі бойынша тест-интервью алу

Құнанбайдың өзіне тән ерекшелігі (ескерту: астын сызу керек; өзің жауап қосуға болады.)	сөзге шешен, ақылды, терең ойлы, қайратты,қатыгез.
Құнанбай бейнесі өзіңе ұнады ма, жоқ  па? Неліктен?
Құнанбайдың   бейнесі арқылы өзіңнің болашаққа түйген түйінің.

 Екі түрлі түсініктеме күнделігін толтыру

Романдағы қатты әсер еткен көрініс	Сол туралы таңдап алған пікіріңіз

 ———————————————————————————————————

Екі түрлі түсініктеме күнделігін толтыру

Романдағы қатты әсер еткен көрініс	Сол туралы таңдап алған пікіріңіз

 2-қатар   Шығарманы модельдеу

  І бөлім.  Шығарма  тақырыбы:

ІІ бөлім. Шығарманың  идеясы:

ІІІ бөлім. Шығармадағы негізгі  кейіпкерлер:

ІV бөлім. Шығармадағы қосалқы кейіпкерлер:

Vбөлім. Шығарма жазылған әдеби бағыт:

VІ бөлім. Шығармада суреттелетін салт дәстүр:

VІІ бөлім. Қолданылған мақал-мәтелдер:

VІІІ бөлім. Басқа тілден енген сөздер:

 ІХ бөлім. Шығарма құрылысы:

1.Басталуы  2.Байланысуы 3.Дамуы    4.Шиеленісуі    5.Шарықтау

VI. Жаңа сабақты қорыту.

-Құнанбайдай  әкеден  Абай нендей  тағылым  көрді?

Құнанбай образынан ұнамды жақтарын  аша отырып,Құнанбайдың ұлтымыздың әдет-ғұрпын   ,салт-дәстүрін  берік  ұстанатын, алған  бетінен  қайтпайтын  қайсар,бірбеткей  азамат екендігіне   көз  жеткіздік.Ол үлкен  тартыстар үстінде  жетілген адам.Сол тартыстарға  баласын  жетелеп,араластырып отырады.Әкенің әрбір қимылын баласы  қадағалап,ұғып,бар  жақсы  қасиетін  бойына  сіңіре  береді.Көреген  әке,оның  қаталдығы,ерлігі,ел  билеудегі  алғырлығы  бәрі   Абайдың  өз  өміріне жауапты  болуына  ықпалын  тигізіп,өсіріп отырады.Құнанбайдай  ікеден тағылым  алған   ,оның   өмірінің   үміт еткен  жалғасы  Абайдың  өсу  жолы  осындай  ұлы   әкемен байланысты.

        VII. Үйге  тапсырма беруе