Ұлттық ойынарын білесіңдер ме?

Батыс Қазақстан облысы
Қаратөбе ауданы
Жамбыл жалпы орта білім
беретін мектеп -балабақшасы

Денешынықтыру пәні мұғалімі:  А.Жұматов
Оқушылар  бүгінгі  сабағымыздың   тақырыбы қазақтың ұлттық  оындарының  бірі  тоғызқұмалақ  осы  сабағымызға
байланысты  қазақтың  қандай  ұлттық  ойынарын  білесіңдер .
.       Аламан  бәйге
.       Бәйге
.        Көкпар
.        Аударыспақ
.        Қазақша  күрес
.        Тоғызқұмалақ
.         Қыз  Қуу
.         Жамы  алу
.          Тенге  алу
.        Алтыбақан
Ақ  сүйек

• 1  Қ   А    Т    А    Р  .

Аңға   байланысты   ойындар  .

2  Қ    А    Т    А    Р  .

Малға   байланысты    ойындар .

3  Қ   А    Т    А    Р  .

Ой —   өрісін   дамыту   ойындары  .

Аңға   байланысты    ойындар .
1 . Ақсерек —  көксерек.
2 . Аңшылар —  қояндар.
3    .     Қасқұлақ.
4    .    Ордағы     қасқыр.
5  .      Ормандағы  аю.
6 .        Аңшылар  мен  үйректер.
7  .      Қу   түлкі   қуып  жет

Малға     байланысты    ойындар .
1.       Көксиыр .
2.      Түйе    мен    бота .
3 .       Асау   көк      аларман.
4.        «Салт  аттылар»
Ой   өрісін   дамыту   ойындары .
1.    Тоғызқұмалақ.
2.    Шахмат.
3.    Дойбы.
4.    Нарды.
5.    Домино.
1 .   Тоғызқұмалақ   тақтасы    атауында  неше   құмалақ   болады?
2.  Тақ сан деп  қандай    сандарды айтамыз?
Жұп сан   деп  қандай   сандарды айтамыз?
3 .   Ойын   барсында    « Тұздық   алу»
4 .  Тұздықты   қай  отаудан  алуға болмайды?
5.  «Атсұрау»  деп    нені   айтады?
6.  Ойынды   жазу  жүйесі.
711  -810   -915    саны  жазылса.
7 .  Ойының  мақсаты.

Ұлттық      ойындар .
Тоғызқұмалақ .
1. Тоғызқұмалақ  ойыны  туралы  жалпы  мағлұмат.
Өте   қызық  әрі терең  ойлауды талап  ететін, халқымыздың   даналығын  көрсететін  ұлттық ойындарының  бірі  тоғызқұмалақ . Халқымызбен бірге жасасып   келе  жатқан  тоғызқұмалақ  ойыны қазір кең таралып ,  дамып ,  жетіліп  келеді .  Бұрын далада  кездесе  кеткен  екі малшы  осы  ойындағы «қазан»  мен «отаудың» орнын жерді шұқып оя қойып,   дорбаларында  жүрген  қойдың   кепкен 81 құмалағын  әр  отауға тоғыз- тоғыздан бөліп салып, бірден ойнай  беретін  болған сондықтанда бұл  ойын  малшы  математикасы деп  аталған.  Қазіргі  кезде тоғызқұмалақ  ойынының  Республикалық  федерациясы  бар .  Онымен  қоса  республикалық біріншілігінің  және республикалардың  жарыстардың жеңіпаздарына «Қазақстан спорт  шебері»  деген атақ беріледі.
Тоғызқұмалақ   ойыны  туралы  жалпы  мазмұны өлең жолдарында  баяндалады  екен .
ҚАЗАҚ  ХАЛҚЫНЫҢ  ҰлТТЫҚ  СПОРТТҮРЛЕРІ.

АЛАМАН
БӘЙГЕ
ЖАМБЫ  АТУ
КӨКПАР
АУДАРЫСПАҚ
ҚАЗАҚША  КҮРЕС
ТОҒЫЗҚҰМАЛАҚ
АҚ   СҮЙЕК
ҚЫЗ  ҚУУ
Алтыбақан.  т.б
1.Қызықтырған есепшіні, ойлыны,        
Бабалардың  бұл – ежелгі ойыны.
2.Екі   адамға  тең бөлінген   «мал- жайы»,
Ойнау үшін  тақтасы   бар  арнайы.
3.Бар он  сегіз   ұясы  оның—кіші  отау,
Екі   қазан үлкен  —  іші  отау.
4.Бір  жүз алпыс екі –барлық  құмалақ,
Сексен  бірден –екі ойыншы тұр қамап,
5.Әрқайсысының сегіз ұя —  «ойы» бар.
Әр ұяның дәл  тоғыздан «қойы» бар.
6.Екі  ойыншы –екі «қойшы»  кезекпен,
Түсіреді  ұяға «қой»  есеппен.
7.Бір –бірінің  ұясына  айдайды,
« Қой –құмалақ» ,  санын жіті аңдайды
8.Ұяда  қай  жұп болса «қой» -құмалақ
Бәрі қарсы қазанға кеп құмалақ.
9.Солай  талай  қой қазанға  түседі,
Есепке  оны  екі  қойшы  тізеді.
10.Кімде- кімнің қазаны  тез толады,-
Сол  ойыншы  ұтып  шыққан  болады.
11.Қызықтырған  бүгін   де ойлыны,
Міне,  осындай  бабалардың  ойыны.