Тасиды Жайық — көктемде

Батыс Қазақстан облысы
Тасқала ауданы
Ы.Алтынсарин атындағы ЖББОМ
Султангереева Г.О.- қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің бірінші санатты мұғалімі
Ақұштап Бақтыгереева шығармашылығынан
Сабақтың тақырыбы: Тасиды Жайық — көктемде
(Батыс Қазақстан өңірі, табиғаты туралы толғанысы)
Мақсаты: білімділік: Батыс Қазақстан өңірінің табиғаты туралы жазған өлеңдеріне шолу, толық мәлімет беру
Дамытушылық: өлеңдерінің, сөздің астарына, қыр-сырына мән беруге, идеясын түсініп, бағалай білуге дағдыландыру
Тәрбиелік: Ақын еңбектерін оқи отырып, елін сүюге, туған өлкесінің табиғатын аялауға, экологиялық тәрбие беру
Сабақ түрі:жаңа сабақ
Сабақ әдісі: талдау, сұрақ-жауап, мәнерлеп оқу, сын тұрғысынан ойлау
Көрнекілік: ақын суреті, баспасөз материалдары, БҚО өңірінің табиғат суреттері
Сабақ барысы: А) Ұйымдастыру: оқушылармен амандасу;
оқушыларды топқа бөлу;
зейіндерін сабаққа аудару;
Психологиялық тренинг:
А- ақын
Қ- қыз
Ұ ұстамды
Ш- шабытты
Т- талантты
А — абыройлы
П — парасатты
Ақұштап — «ақ жібек» ұғымын беретін өте сирек кездесетін есім, ерте кездері әппақ әрі берік жібек матаны «ұштап» деп атаған екен. Сондықтан да болар ақын өлеңдері атына сай тазалық пен пәктікті байқайсыз.

Ә) Үй тапсырмасын сұрау:
*Тірек-сызба арқылы оқушыларға Ақұштап Бақтыгереева туралы баяндату:
білімі
туған ортасы
қоғамдық қызметі
Шығармалары
Әдебиетегі орны
*тест.
1. Ақұштап қай жерде дүниеге келді?
А)ШҚО,Абай ауданы
Ә)СҚО, Жамбыл ауданы
Б) БҚО, Ақжайық ауданы
В) Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы
2. Тұңғыш өлеңдер жинағы қашан шығарылды?
А)1915ж «Уақ-түйек»
Ә)1910ж»Өткен күндер»
Б) 1967 ж»Өрімтал»
В( 1938ж «Өмір сыры»
3.Совет Одағының Батыры, жерлесіміз С.Ш. Жақсығұловқа арнаған өлеңін ата
А)»Ақын өлімі туралы аңыз»
Ә)» Ерлікті көзбен көрген күн»
Б) «Ленинградтық өренім»
В) «Бәрі де майдан үшін,бәрі де Жеңіс үшін»
4.Қай жылы Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері болды?
А) 2006ж
Ә)2007ж
Б) 2008ж
В)2009ж
5. Қайғының жүгі жаныштап сені жатса да,
Досыңды «тағдыр талқысы сол» деп тастама.
Дұшпаның саған ойласа алуан қастандық,
Қалай да өзің жақсылық ойла басқаға.
Қадірлер сонда қалтқысыз танып асыл ер,
Өзгелер сені «адамның бірі — осы» дер.
Арыңа тиіп, жолыңды кескен тентектер
Алдыңа келіп өздері кейін бас иер- ақынның қай өлеңінен алынды?
А) Ініге сыр
Ә) Сіңліге сыр
В) Ағаға сыр
В) Апаға сыр
Жаңа сабақ:
Қызығушылықты ояту.
«Ой қозғау» стратегиясы.
Ана құрсағынан шыр еткен сәби жарық әлемге келісімен көрікке тұнып тұрған тартымды ағаштарды, мөлдір таза тұнық тұрған қарқынды бұлақтарды, болмағанда ағып жатқан бұлақтың сыбдырын, айналада болып жатқан құбылыстың сыңғырын, құстардың бұлбұлдай әсем үнін, әлемнің нұр сыйлаған жарық күнін естіп-көріп ерекше ерендей күйге түседі, бұл күй – табиғат күйі.
Табиғат – жаратылыстың ғажап туындысы. Табиғатта болып жатқан алуан түрлі оқиғалар желісі, алуан түрге енетін әуе кеңісі, қызыл-жасылды түзілген ағаштар жемісі бәрі-бәрі адам баласының таңдайын қағып, таңқалдыратыны сөзсіз. Міне, сондықтан да адам баласының табиғатты жырлауға шеберлігі, табиғатпен сырласатын көрегендігі осының айғағы. Қанша десек те, табиғаттың күйін, әсем формасын, қазынаға толы қоймасын көрсек жанымыз тойғысыз, жырласақ, айтсақ та тіл жеткісіз. Тылсым табиғаттың құпия сырларына үңіле түсіп, суға құмары қанған сиыр
дай қаныққан сайын оның құпиялылығы толассыз ілгері жылжи береді. Онымен қоса беймәлім сырлары ашылып, одан әрі қызықтыра түседі.
Ақұштап – айдынында ақшабақтай шоршып – ойнап , толқынымен жарыса жүзіп өскен Ақ Жайығына қай жағынан да ұқсап , тартып туған ақын . Оның өлеңдерінен әрбір оқырман өзіне қажет сыр , тылсым ой түйіндеп жатады.
Топ мүшелеріне ақын өлеңдерін мәнерлеп оқыту, ойлану сатысы «ТАБИҒАТ»
Қандай? Не?
Шалқар көл
Жасыл ағаш
Қалың орман
Биік тау
Кең дала
Мағынаны тану.
Әр топқа өлеңдерін бөліп беру (ақынның ішкі ойын,нені тілейтінін тапқызу, өлеңнің тақырыбын,идеясын,жанрын анықтату, әдеби теориялық ұғымдарды табу)
Табиғат тақырыбына арналған өлеңдерін оқыту, талдау жұмыстарын жүргізу:
Семантикалық карта:
Шығарма атауы авторы Негізгі идеясы Батыс Қазақстан табиғаты қандай Үзіндіні басқаша қалай атар едің?

Түсіндірме сөздік(өлеңде кездесетін кей сөздердің мағынасын ашу)
Топпен жұмыс(жеке, ұжымдық):
// Шығарма жанры- Өлеңдегі шумақ саны-
Өлең авторы- тармағы-
Үзінді тақырыбы- буын саны,бунағы-
БҚО табиғаты туралы: ұйқасы-
«Екі жақты күнделік» әдісі:
Ақын өлеңдерінен үзінді Өз пікірім

Бекіту:
Сөзжұмбақты шешу:
1.Ақынның туған жері
2.Ақұштап кім?
3.Мата түрінің атауы
4.Алыс сөзінің синонимі
5.Е.Хасанғалиевтің патриоттың әнінің атауы
6.БҚО-дағы өзен аты
7.Адамгершілік құндылықтың бір түрі
А
Қ
Ұ
Ш
Т
А
П

Қорытындылау:
Қазақ халқы — табиғатты аялаған халық. Ата — бабаларымыз арттарына табиғатты қорғау туралы туралы әр түрлі өсиет сөздер қалдырып кеткен. Айта кетсек: «Көкті жұлса» көктей соласың» деп жамандыққа жориды», «Суға түкірме, өйткені бұл суды қайта ішуге тура келеді», «Бақаны өлтіруге болмайды, жаңбыр жауады» деген көптеген өсиет сөздер мәңгі мұра болып қалды.
Табиғатты аялау, көркейту жұмыстарында ата-бабаларымыздың ежелгі экологиялық қағидаларына арқа сүйгеніміз жөн.
Табиғат – жаратылыстың ғажап туындысы. Табиғатта болып жатқан алуан түрлі оқиғалар желісі, алуан түрге енетін әуе кеңісі, қызыл-жасылды түзілген ағаштар жемісі бәрі-бәрі адам баласының таңдайын қағып, таңқалдыратыны сөзсіз. Міне, сондықтан да адам баласының табиғатты жырлауға шеберлігі, табиғатпен сырласатын көрегендігі осының айғағы

Үйге тапсырма:Ақұштап Бақтыгерееваның Батыс Қазақстан өңірі,табиғат туралы жазған өлеңдерін жаттау,»Табиғатым-байлығым,өмірім,болашағым» атты шағын эссе жазып келу
Бағалау:
Оқушылар тобы Тірек-сызба тест Ой қозғау Семантикалық карта Топпен жұмыс
(жеке,ұжымдық) Екі жақты күнделік сөзжұмбақ
I-топ»Сұңқар»

II-топ»Қыран»