Ерте орта ғасырлардағы Орталық Азия

Солтүстік Қазақстан облысы
Ғабит Мүсірепов атындағы аудан
Салқынкөл орта мектебі
Назымбек Карим Қасымбекұлы
Ерте орта ғасырлардағы Орталық Азия

Сабақтың тақырыбы: Ерте орта ғасырлардағы Орталық Азия
Сабақтың мақсаты:
? Эфталит мемлекеті олардың шаруашылығы мен мәдениеті, мемлекеттің ыдырау себептері туралы айту;
? Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи ұғымдарды талдап,  салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
?  Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Көрнекілік: карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
Ü Оқу құралын тексеріп түгелдеу
Ü Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
Деңгейлік тапсырмалар.
І. Деңгейлік тапсырмалар
Сәйкестендір

Ясриб қаласы
Пайғамбар ісін жалғастырушы
Үшір
Құран
Ибн Сина
Оқу
Салық
Халиф
Авицена
Медине

ІІ. Деңгейлік тапсырмалар
Сұрақтарға жауап бер
1. Арабия түбегінің жер көлемі?/ 3 млн.шаршы км.
2. Мұхаммед пайғамбар өмір сүрген жылдар?/ 570-632 ж.ж.
3. Араб халифатының өмір сүрген уақыты? /661-1258 ж.ж.
ІІІ. Деңгейлік тапсырмалар.
1. Араб халифатының саяси жүйесін жаз./ халиф, әмірлер, әрбір әмірдің екі орынбасары болды, біріншісі салық жинады, екіншісі дін ісімен айналысты.
2. Жаулап алынған жерлер неше аймаққа бөлінді? Оларда ата. / бес аймақ: 1.Иран, Ирак, Шығыс Арабия, Хорасан, Орта Азия; 2.Хиджаз, Йемен, Орталық Арабия; 3. Армения мен Әзірбажан, Кіші Азияның шығыс бөлігі; 4.Египет, Ливия, Триполи; 5.Батыс Африка мен Испания;
3. Араб халифаты қандай тәуелсіз мемлекеттерге ыдырап кетті?/Бағдат, Фатимилер, Кордова, Саманилер
4. Араб ақындары, ғалымдарын ата/ әл Фараби, Инб Сина, Ибн Рушд…
Жаңа сабақтың жоспары:

Эфталит мемлекеті
Шаруашылығы мен мәдениетінің дамуы
Эфталит мемлекетінің ыдырауы
Ең негізгі оқиғалар.
Ү-ҮІ ғасырлар аралығында Орта Азия, Ауғанстан, Солтүстік-Батыс Үндістан және Шығыс Түркістан жерінде Эфталит – ақ ғұндар бірлестігі құрылды.
437 жылы қытай жазба деректерінде кездеседі.
460 жылы Солтүстік Үндістан жерін жаулап алды.
484 жылы сасанилерді бағындырды.
493-508 жылдары Тұрфан және Қарашарды жаулап алды.
545 жылы ішкі қайшылықтар күшейді.

Эфталиттердің астанасы – Бадиян. Тілі Парсы тілі.

Эфталит мемлекетінің әлеуметтік-экономикалық дамуы
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Сабақты бекіту:
G  Эфталит мемлекетінің жерін картадан көрсетіңдер.
G  Эфталиттер мемлекеті қашан құрылды?
G  Эфталит тайпаларының шаруашылығы қандай болды?
G  Эфталит мемлекетінің ежелгі мәдениетінен қандай белгілер сақталған?
G  Түріктер мен ирандықтар Эфталит мемлекетін қай жылдары неліктен жаулап алды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу. 33 беттені сұрақтарға жауап бер.

Деңгейлік тапсырмалар.
І. Деңгейлік тапсырмалар
Сәйкестендір

Ясриб қаласы
Пайғамбар ісін жалғастырушы
Үшір
Құран
Ибн Сина
Оқу
Салық
Халиф
Авицена
Медине

ІІ. Деңгейлік тапсырмалар
Сұрақтарға жауап бер
1. Арабия түбегінің жер көлемі?
2. Мұхаммед пайғамбар өмір сүрген жылдар?
3. Араб халифатының өмір сүрген уақыты?
ІІІ. Деңгейлік тапсырмалар.
1. Араб халифатының саяси жүйесін жаз.
2. Жаулап алынған жерлер неше аймаққа бөлінді? Оларда ата.
3. Араб халифаты қандай тәуелсіз мемлекеттерге ыдырап кетті?
4. Араб ақындары, ғалымдарын ата.

 

Деңгейлік тапсырмалар.
І. Деңгейлік тапсырмалар
Сәйкестендір

Ясриб қаласы
Пайғамбар ісін жалғастырушы
Үшір
Құран
Ибн Сина
Оқу
Салық
Халиф
Авицена
Медине

ІІ. Деңгейлік тапсырмалар
Сұрақтарға жауап бер
1. Арабия түбегінің жер көлемі?
2. Мұхаммед пайғамбар өмір сүрген жылдар?
3. Араб халифатының өмір сүрген уақыты?
ІІІ. Деңгейлік тапсырмалар.
1. Араб халифатының саяси жүйесін жаз.
2. Жаулап алынған жерлер неше аймаққа бөлінді? Оларда ата.
3. Араб халифаты қандай тәуелсіз мемлекеттерге ыдырап кетті?
4. Араб ақындары, ғалымдарын ата.