sabaq.kz sabaq.kz
Ақтөбе облысы, Шалқар қаласы №5 орта мектебінің қазақ тілі және әдебиеті пәні мұғалімі
Аетова Гүлжаған Еділбайқызы
Мұқағали Мақатаев «Райымбек! Райымбек!» поэмасы(Сахналық қойылым)
Қатысушылар:
Автор- Мирамбек Көркемай
Қабай жырау- Кеңесов Данияр
Он үш жасар Райымбек- Орда Нұрғасыр
Әлмерек би- Серіков Исатай
Он сегіз жасар Райымбек- Орда Нұрғасыр
Сахналық қойылымның мақсаты мен міндеттері:
а) Мұқағали ақынның шығармашылығы мен бай мұрасын оқып-үйренуге жетелеу, ақынның поэма жазу шеберлігін таныту арқылы оқушылардың эстетикалық талғамын қалыптастыру;
ә) сахна мәдениеті мен сөз құдіретін түсінуге шақыра отырып, көрермендеді құрметтеуге үйрету;
в) Сан салалы тарихымыздың қасіретті сәттерін еске сақтап, тәуелсіздікке қол жеткізу мақсатында ата-бабаларымыздың арман-мұраттарын түсіну, егемендігіміздің еңсесін биік ұстауға шақыру.
Бірінші сахналық көрініс:
Сахнада:
Қобызбен мұңды күй ойнап түрады, соғыстан ойран болған ел, жанған киіз үйлер, құлаған шаңырақтар.
Автор:«Қара таудың басынан көш келеді».
Қара жорға шайқалып, бос келеді.
Қара күнді жамылып, қара қазақ
Қара түнді басынан кешкен еді.
Қара қайғы көрсетпей ештеңені,
Қара жауы қанатын кескен еді. Шұлғау болып қыздардың кестелері,
Талай қара шаңырақ өшкен еді.
«Қара таудың басынан көш келеді!!!».
Қабай жырау: (зарлы дауыспен)
-Пәруәрдігер, неғылған сұмдық еді!
Өңім бе, әлде түсім бе, қалай мынау?!
Боздақтардың даланы бояп қаны,
- Құзғындар да әнеки тояттады…
Өңім болса, тәңірім, тарт жанымды,
Түсім болса ұйқыңнан оятпағын
Оятпағын, мәңгілік оятпағын.
О, Тәңірім!
Неғылған шаққа айналды?!
Бір өзіңе жалынып, жақ байланды,
Түнің тұтып, ақ таңың атпай қалды,
Не қылығы жұртымның жақпай қалды?!
Көлім кеуіп, өзенім ақпай қалды,
О, Тәңірім!
Неғылған шаққа айналды!
Қаусаттың-ау іргемді қара жауым!!!
(Басы ауған жаққа қарай баяу кетіп бара жатады. Құлын дауыс естіледі. Кенет артына қарап:)
О, жасаған, кімдікі әлгі дауыс? Тірілді ме артымда қалған өлік?!
(Баланы құшақтаған қалпында, екеуі үнсіз тұрады.)
-Сен ғанасың, құлыным, сен ғанасың, Мен де көпке бармаспын, сен қаласың. Ойран болған ордаңның орнына кеп, Отау тігіп, оттарын сен жағасың!
Жерімізді жау алып, елімізді қырды ғой Қанатымыз қайырылып, топшысынан сынды ғой Ата-қазақ бір-бірін арашалай алмай-ақ Алауыз боп, өзді-өзі құдай бізді ұрды ғой
Он үш жасар Райымбек: (ызалы қалпында)
-Ата, біздің өлкені қара жаулар шаппады, Жауларына біздің ел сәйгүлігін баптады. Қойын сойып, қолдарын қусырды да, сорлылар, Аяғына бас ұрды, бірі садақ атпады.
Батыр емес, қария, қатындар бар бұл елде, Беруге әзір барлығын билігі асқан біреуге. Батырлар жоқ бұл елде, қатындар бар бұл елде Әркім қара басының амандығын тілеуде
Қабай жырау:
-Жамандама жұртыңды, жамандасаң болмассың!
Он үш жасар Райымбек:
-Қатындардың ішінде өзім-дағы оңбаспын. «Үні шықпас жалғыздың, шаңы шықпас жаяудың» Мен де қатын болармын, сірә, батыр болмаспын.
Қабай: -Нешедесің? Кімнің сен тұқымысың, құлыным?
Он үш жасар Райымбек:
-Хангелдіден тараған бір тұғырдың ұлымын. Мал соңына сап қойды, ұстатты да құрығын
Жылқы жады әкеме жақпай қалып қылығым
ЖЫЛЫМ БАРЫС ,МІНЕКИ ,АСЫП БАРАМ ОН ҮШТЕН
ҚАТЫН АЛЫП БЕРЕМ ДЕП ӘКЕ-ШЕШЕМ КЕЛІСКЕН
АДАМЫНАН АЙТТЫРҒАН АТ-ТОНЫМДЫ АП ҚАШЫП,
ҚАТЫНДЫ ӨЗІМ ТАБАМ ДЕП ӘКЕММЕНЕН КЕРІСКЕМ.
ҚАБАЙ;
ОСЫНШМА АҚЫЛДЫ КІМНЕН БАЛА ҮЙРЕНДІҢ
ОН ҮШ ЖАСАР РАЙЫМБЕК ;
-ІШІНДЕГІ ШАЛДАРАН , АНАУ ҚАРАША ҮЙЛЕРДІҢ.
БІРІН ТӨРЕ ,БІРІН БИ ЕТСЕМ ДЕГЕН ОЙЫМ БАР,
БАБАМ ҚОЛДАП,БІР КЕЗДЕ МАҒАН БИЛІК ТИГЕН КҮН.
ҚАБАЙ:
-ҚАРА ЖАУЫҢ ҚАЙТАДАН ШАПСА ЕЛІҢДІ НЕ ЕТЕР ЕДІҢ
ОН ҮШ ЖАСАР РАЙЫМБЕК:
-ХАС БАТЫРЫН БАУЫЗДАП , ҚАНЫН СУДАЙ ЕТЕР ЕМ
ҚАТЫН БОЛЫП ЖҮРГЕНШЕ,ҚЫРҒИДАЙ БОП, ҚАНЖЫҒАДА КЕТЕР ЕМ
ҚАБАЙ ЖЫРАУ :
-ӨЗІҢ БАЛА БОЛСАҢ ДА СӨЗІҢ ДАНА ОТТЫ ЕКЕН
ҚАБАЙ ЖЫРАУ БАЛАҒА БАТАСЫН БЕРЕДІ.
АС БІР ТОП БИ ӘҢГІМЕ ДҮКЕН ҚҰРЫП ОТЫР.
АВТОР:
ЖАЙЫНА ҚАЛЫП,ӨЛІ ӘРУАҚ ПЕН ТІРІ ӘРУАҚ,
КЕЛЕДІ БАЛА,ЕСІМІН ӨЗІ ҰРАНДАП.
ОН ҮШКЕ ТОЛҒАН ТҮКЕННІҢ ҰЛЫ РАЙЫМБЕК
АЛБАНҒА АЛҒАШ ӨСІТІП ӨЗІН ТАНЫТТЫ.
ӘЛМЕРЕК БИ ТАҢЫРҚАҒАН АШУ КЕЙІППЕН
ЖЕТІ БАБАСЫН ЖЕРГЕ ҚАРАТҚАН ҚАЙ БАЛА
ЕЕЕЕЕЕЕ ТҮКЕННІҢ ҰЛЫ РАЙЫМБЕК СЕН БЕ ЕДІҢ
ОСЫ БОЛҒАН ҒОЙ ТҮЛЕЙ ӘКЕҢНЕН КӨРГЕНІҢ.
САСКӨСЕКТЕЙ .ӨЗ АТЫҢДЫ ӨЗІҢ ҰРАНДАП
СЫРЫМБЕТ ПЕН ХАНГЕЛДІНІҢ СЕНЕН КЕМ БЕ ЕДІ
ЖЕТЕСІЗ ТУҒАН ,АНТ ҰРЫП КЕТКІР,ЗӘНТАЛАҚ
БАЛАНЫ ҚАМШЫ АСТЫНА АЛАДЫ
ОСЫ КЕЗДЕ ҚАБАЙ ЖЫРАУ АРАША БОЛЫП:
ОУ, АҒАЙЫНДАР
ЖӘБІРМЕЛЕМЕҢДЕР БАЛАНЫ,
ӨЗ АТЫН ӨЗІ ҰРАНДАҒАНЫ НЕСІ АЙЫП,
ЖАУЫНА ШАПСА ӨЗ АТЫН ӨЗІ ҰРАНДАП,
ҚОЛДАМАС ПА ЕДІ , ӨЛІ ӘРУАҚ ПЕН ТІРІ ӘРУАҚ
ЕСІ БАР ТЕНТЕК ЕСЕЙЕ КЕЛЕР ЕР БОЛАР
ЕРІК БЕРІҢДЕР,НЕҒЫЛСАҢДАР , БҰҒАУЛАП
ОСЫ КЕЗДЕ РАЙЫМБЕК , ХАЛЫҚҚА ТІКЕ ҚАРАП
ДӘРМЕНСІЗ СОРЛЫ КЕДЕЙ-КЕПШІКТІ БҰҚТЫРА,
КҮШІК ТАЗЫДАЙ ЖЫЛМЫҢДАЙСЫҢДАР МЫҚТЫҒА
ҚЫЗЫҢДЫ САТЫП,ҚЫМЫЗҒА МАС БОП ЖАТЫҢДАР
ҚАЗАН АҢДЫҒАН ҚАТЫНДАР
ҚАБАЙ ЖЫРАУҒА ҚАРАП:
АТА БАТАҢДЫ БЕР,
ҚАСЫМА БАЛАҢДЫ ҚОС ҚАТАР ЖҮРЕР.
СЫРЫМБЕТ ӘУЛЕТІНЕН ТАРАЛҒАНМЫН
ХАНГЕЛДІ ҚАСИЕТІНЕН НӘР АЛҒАНМЫН.
ӘКЕМДЕЙ МАЛЖАНДЫ БОП ӨРІС КҮЙТТЕП,
ЖАРАМАС ЖАБАҒЫ ҮЙДЕ ҚАМАЛҒАНЫМ
ҚАБАЙ ҰЗАҚ ОЙЛАНЫП, ҚОЛЫН ЖАЯДЫ
АЗ ҒҰМЫРЫМ ҚАЛҒАНДА
НЕНДЕЙ АҚЫЛ АЙТАРМЫН
ШАБАРЫҢДЫ БІЛДІРМЕ
ШАУЖАЙЫҢНАН ІЛДІРМЕ
ЖЕКПЕ-ЖЕК КҮТІП ДІЛГІРМЕ,
ЖЕР ҚАЙЫСҚАН ЖАУЫҢДЫ,
ЖЕҢЕМІН ДЕМЕ БІР КҮНДЕ
КҮНДІЗ ҰЙЫҚТАП, ТҮНДЕ ЖОРТ
АТТАНЫП ЖАР САЛ,ЕР ҰЛЫМ
ЕЛ ЖҰРТЫҢДЫ ШАҚЫРДА.
ӘЛМЕРЕК БИ КЕЛІСКЕН КЕЙІППЕН
ДАУАСЫ ЖОҚ ЖАН ЕКЕН,ОТТЫ ЖАНҒАН
ІЛЕСІҢДЕР ОСЫҒАН ОТЫ БАРЛАР
ХАНГЕЛДІНІҢ САУЫТЫН КИГІЗІҢДЕР,
ҚЫННАН АЛЫП,ҚЫЛЫШЫН СҮЙГІЗІҢДЕР,
СЫРЫМБЕТТІҢ ТУЫНЫҢ АЛДЫНА ӘКЕП,
ТӘУБЕ ЕТКІЗІП БАСЫН ДА ИГІЗІҢДЕР
АВТОР:
БИ КЕСТІ ҚАРА ХАЛЫҚ ҚАБЫЛДАДЫ
ҚАРУ АЛЫП ҚОЛ ЖИМАҚ ҚАБЫРҒАЛЫ.
ЖОРЫҚҚА ӘЗІРЛЕНІП ЖАТТЫ ҚАУЫМ
ҚАСЫНАН РАЙЫМБЕКТІҢ ТАБЫЛҒАЛЫ.
[bws_related_posts]
